Để các bạn đọc thân mến nhận biết và tìm hiểu về cây cỏ cứt lợn, chúng tôi xin giới thiệu đến bạn cây thảo này với tên gọi khác là cỏ hôi hoặc cây bù xích. Với bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về cây cỏ cứt lợn và cách sử dụng chúng trong việc giải độc và giảm viêm.
Cỏ cứt lợn – Sự mô tả
Cỏ cứt lợn là một loại cây thảo hàng năm, cao khoảng 25-50cm. Cây có lá mọc đối, hình trứng với mép có răng cưa tròn. Toàn bộ thân và lá của cây đều có lông. Hoa của cây nhỏ, có màu tím hoặc xanh trắng, xếp thành các đầu, và các đầu này lại tập hợp thành hình dáng của một vài ngù. Quả của cây có ba sống dọc và có màu đen.
Công dụng và phần cây được sử dụng
Phần cây trên mặt đất của cây cỏ cứt lợn, còn được gọi là Herba Agerati, được sử dụng như một thành phần chính trong việc chữa bệnh.
Nguồn gốc và cách thu hái
Cỏ cứt lợn là loại cây có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới châu Mỹ và đã tự nhiên phát tán đến Việt Nam, mọc hoang dại ở khắp mọi nơi. Để sử dụng, cây cỏ cứt lợn được thu hái bằng cách bỏ rễ toàn bộ cây, rửa sạch và sử dụng cây tươi hoặc phơi khô. Tuy nhiên, thường thì cây được sử dụng dưới dạng tươi.
Thành phần hoá học của cây cỏ cứt lợn
Toàn cây cỏ cứt lợn chứa tinh dầu với hàm lượng 0,16% so với dược liệu khô. Lá và hoa của cây chứa tinh dầu với hàm lượng 0,02% và có mùi nồng khó chịu. Tinh dầu này chứa phenol (eugenol) 5%, một loại phenol ester mang mùi dễ chịu. Thành phần chủ yếu của tinh dầu bao gồm g-cadinen, caryo-phyllen, ageratocromen (1), demethoxy-ageratocromen và một số thành phần khác. Lá của cây cũng chứa các chất như stigmast 7-en-3-02, quercetin, kaempferol, acid fumaric và acid cafeic. Cây cỏ cứt lợn ở Việt Nam còn chứa 0,7-2% tinh dầu, carotenoid, ít phytosterol, tanin, đường khử, saponin và hợp chất uronic. Thành phần saponin thô trong thân và lá (tính theo dược liệu khô kiệt) là 4,7%. Tinh dầu của cây cỏ cứt lợn có dạng sánh đặc, có màu vàng nhạt đến vàng nghệ và mùi thơm dễ chịu, chủ yếu là ageratocromen và demethoxyageratocromen.
Tính vị, tác dụng và cách sử dụng
Cây cỏ cứt lợn có vị hơi đắng, tính mát và có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng và cầm máu. Tuy nhiên, khi cành lá của cây bị vò ra sẽ có mùi hôi gây nôn.
Cây cỏ cứt lợn thường được sử dụng để chữa viêm, phù nề, dị ứng trong một số trường hợp sau:
- Sổ mũi, viêm xoang mũi, dị ứng cấp và mạn.
- Chảy máu ngoài do chấn thương, bị thương sưng đau.
- Mụn nhọt, ngứa lở, eczema.
Liều dùng của cây cỏ cứt lợn là từ 15-30g cây khô sắc nước uống, hoặc dùng cây tươi giã lấy nước nhỏ. Có thể cũng dùng lá cây tươi giã đắp lên các vết thương chảy máu, mụn nhọt, eczema. Ngoài ra, cỏ cứt lợn cũng có thể được nấu thành nước tắm để chữa ghẻ và chốc đầu của trẻ em.
Ngoài những công dụng trên, cây cỏ cứt lợn cũng được sử dụng để chữa rong huyết sau khi sinh đẻ, phối hợp với bồ kết để nấu nước gội đầu và làm tóc thơm và sạch gầu. Tại Ấn Độ, người ta sử dụng nước ép từ rễ cây cỏ cứt lợn để chữa bệnh sỏi thận. Lá của cây cũng được sử dụng để săn da, chữa các vết đứt, vết thương và đắp để chữa sốt rét.
Ðơn thuốc
- Chữa phụ nữ rong kinh sau khi đẻ: sử dụng 30-50g lá hoa cây cỏ cứt lợn tươi giã nhỏ, chế thêm nước, vắt lấy nước cốt uống.
- Chữa viêm xoang dị ứng hoặc viêm tai: sử dụng lá hoa tươi giã nhỏ và vắt lấy nước, sau đó bôi vào mũi hoặc ngoáy trong lỗ tai. Cũng có thể sử dụng cành lá khô sắc nước để xông mũi và uống.
Nhiều bệnh viện đã sử dụng các sản phẩm từ cây cỏ cứt lợn để điều trị viêm xoang mũi mạn tính và dị ứng, và đạt được kết quả tốt mà không gây tác dụng phụ đối với sức khỏe của bệnh nhân.
Với những thông tin trên, chúng tôi hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan về cây cỏ cứt lợn và cách sử dụng chúng trong việc giải độc và giảm viêm. Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng truy cập www.lrc-hueuni.edu.vn.
