Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, bệnh ung thư đã trở thành một mối đe dọa đáng lo ngại cho sức khỏe con người trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Ung thư là một bệnh ác tính của các tế bào trong cơ thể, khiến chúng tăng trưởng không kiểm soát và có khả năng xâm lấn và di căn. Điều này gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và cuộc sống của con người [1].
Trong dân gian, lá xạ đen (Celastrus hindsii Benth et Hook.) đã được biết đến là một dược liệu có tác dụng trong điều trị ung thư. Để khám phá sâu hơn về cây xạ đen và tác dụng của nó, chúng tôi đã tiến hành một nghiên cứu đánh giá tác dụng ức chế tế bào ung thư và tác dụng chống oxy hóa của lá xạ đen [2].
Đặt vấn đề
Trong những năm gần đây, tỷ lệ mắc các bệnh ung thư đã tăng lên một cách đáng lo ngại trên toàn thế giới, cũng như tại Việt Nam. Đây là một vấn đề y tế quan trọng và cần được tìm hiểu và giải quyết kịp thời. Dược liệu là một nguồn tài nguyên quý giá, dễ dàng tiếp cận, có tác dụng tốt và ít tác dụng phụ. Cây xạ đen là một loại dược liệu phân bố rộng rãi ở các tỉnh Việt Nam như Hòa Bình, Hà Nam, Ninh Bình [3].
Cây xạ đen, cũng như nhiều loại cây khác thuộc họ Celastraceae, có thành phần hóa học phong phú như alkaloids, sesquiterpenes, diterpenes, triterpen, glycoside tim và flavonoid. Các chất này đã được chứng minh có tác dụng diệt khuẩn và chống ung thư trong các nghiên cứu in vitro [3].
Nghiên cứu và phương pháp
Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu trên lá xạ đen để đánh giá tác dụng ức chế tế bào ung thư và tác dụng chống oxy hóa của nó. Lá xạ đen đã được thu hái và kiểm định bởi Bộ môn Dược Liệu và Y học Cổ truyền, Khoa Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội [4].
Phương pháp nghiên cứu đã sử dụng là phương pháp MTT (3-(4,5 dimethylthiazol-2 – yl )- 2, 5 – diphenyltetrazolium) để đánh giá khả năng sống sót của tế bào ung thư dựa trên khả năng khử MTT (màu vàng) thành formazan (màu tím) bởi hoạt động của enzym dehydrogenase trong tế bào [6].
Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu trên 3 dòng tế bào ung thư: ung thư gan Hep G2, ung thư phổi LU-1 và ung thư vú MCF-7. Mẫu thử được hòa tan trong dung môi dimethyl sulfoxid (DMSO). Chúng tôi đã tiến hành đo đạc và tính toán giá trị IC50, biểu thị nồng độ mẫu thử mà tác dụng ức chế tế bào ung thư đạt 50% [6].
Để đánh giá tác dụng chống oxy hóa của lá xạ đen, chúng tôi đã sử dụng phương pháp DPPH (2,2-diphenyl-1-picryhydrazyl) để đo đạc khối lượng DPPH còn lại sau khi các chất chống oxy hóa tương tác với nó. Chúng tôi đã so sánh kết quả với mẫu chứng acid ascorbic [7, 8].
Kết quả và bàn luận
Tác dụng độc tính trên các dòng tế bào ung thư của lá xạ đen đã được thể hiện qua giá trị IC50 (mg/mL). Kết quả cho thấy, cao chiết lá xạ đen không chỉ ức chế tế bào ung thư mà còn có tác dụng chống oxy hóa cao [9].
Phân đoạn EtOAc của lá xạ đen đã cho thấy tác dụng ức chế tế bào ung thư gan và phổi với giá trị IC50 lần lượt là 33,68 ± 1,5 µg/mL và 13,0 ± 0,5 µg/mL. Phân đoạn BuOH cũng có tác dụng ức chế tế bào ung thư phổi với giá trị IC50 là 64,0 ± 2,2 µg/mL [9].
Đồng thời, các phân đoạn dịch chiết của lá xạ đen cũng có tác dụng chống oxy hóa tốt. Phân đoạn EtOAc và cao toàn phần EtOH của lá xạ đen cho thấy khả năng chống oxy hóa cao, với giá trị IC50 lần lượt là 46,94 ± 2,54 µg/mL và 48,45 ± 2,25 µg/mL. Điều này cho thấy lá xạ đen có tiềm năng là một nguồn dược liệu hữu ích trong điều trị ung thư và bảo vệ tế bào khỏi tác động của gốc tự do [9].
Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng lá xạ đen có khả năng chống lại các dòng tế bào ung thư như ung thư vòm họng, ung thư cổ tử cung, ung thư biểu mô đại tràng và ung thư gan [10]. Nghiên cứu của chúng tôi cũng có kết quả tương tự, khẳng định tác dụng chống oxy hóa và ức chế tế bào ung thư của lá xạ đen.
Kết luận
Nghiên cứu này đã đánh giá tác dụng ức chế tế bào ung thư và tác dụng chống oxy hóa của lá xạ đen. Kết quả cho thấy, phân đoạn EtOAc của lá xạ đen có tác dụng ức chế tế bào ung thư gan và phổi, trong khi phân đoạn BuOH có tác dụng yếu hơn với tế bào ung thư phổi. Đồng thời, phân đoạn EtOAc và cao toàn phần EtOH của lá xạ đen cũng có khả năng chống oxy hóa cao.
Nghiên cứu này cung cấp các bằng chứng về tác dụng điều trị ung thư và chống oxy hóa của lá xạ đen, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của dược liệu từ thiên nhiên trong điều trị bệnh tật. Mọi thông tin chi tiết về nghiên cứu này có thể được tìm thấy trong bài viết gốc của Bùi Thị Thanh Duyên và đồng nghiệp (2020) trên tạp chí khoa học Y khoa và Dược phẩm của Đại học Quốc gia Hà Nội [9].
Truy cập www.lrc-hueuni.edu.vn để biết thêm thông tin và tìm hiểu về các nghiên cứu và dự án của Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Công nghệ của Đại học Huế.
