Bạn có biết rằng cây Râu mèo là một trong những “chất liệu trị bệnh” quý giá mà thiên nhiên ban tặng? Hãy cùng tìm hiểu về loại cây này và những tác dụng tuyệt vời mà nó mang lại.
Tìm hiểu về cây Râu mèo
Cây Râu mèo, được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như cây Bông bạc, cây Mao trao thảo, là một loại cây thuộc họ bạc hà (Lamiaceae) có tên khoa học là Orthosiphon stamineus Benth. Loại cây này phổ biến ở nhiều vùng trên thế giới như Indonesia, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia và các nước khu vực Đông Dương. Ở Việt Nam, Râu mèo được tìm thấy ở nhiều tỉnh thành như Cao Bằng, Ba Vì, Thanh Hóa, Lâm Đồng, Ninh Thuận…
Đặc điểm sinh thái
Râu mèo là một loại cây thân thảo nhiệt đới, ưa ẩm và ưa sáng. Thường mọc trên đất có nhiều mùn hay gần mặt nước. Cây có chiều cao trung bình khoảng 30cm nhưng có thể cao đến 60cm. Thân cây có cạnh, ít phân nhánh, bên ngoài phủ một lớp lông mịn. Lúc còn non, thân cây có màu xanh, nhưng càng về già sẽ chuyển dần sang màu tím.
Lá cây Râu mèo là lá đơn, mọc đối, chép chữ thập với cuống lá ngắn. Lá dài khoảng 4-8cm, rộng 2-4cm, có màu xanh đậm ở cả hai mặt. Phần phiến lá hình thoi, các gân chính có lông, mép có răng cưa ở 2/3 mép.
Hoa mọc cụm ở ngọn theo vòng gồm khoảng 6-10 vòng, mỗi vòng sẽ có 6 hoa. Hoa Bông bạc màu trắng, có phần nhị vươn dài ra bên ngoài, dài gấp 2-3 lần chiều dài của cánh hoa. Nhụy và bao phấn màu tím. Quả vuông, kích thước nhỏ và phần da hơi nhăn.
Bộ phận dùng của cây Râu mèo
Toàn bộ các bộ phận của cây Râu mèo đều được sử dụng làm thuốc chữa bệnh. Dược liệu này có vị hơi mặn, hơi đắng và mùi thơm đặc trưng.
Thu hái, sơ chế và bảo quản
Thời điểm thu hoạch dược liệu Râu mèo tốt nhất là khoảng tháng 9, khi cây bắt đầu ra hoa và có dược tính tốt nhất. Nên thu hái thuốc khi cây đang trong giai đoạn phát triển mạnh, không quá non hay quá già.
Sau khi thu hái về, cây được cắt ngắn thành từng khúc, rửa nhiều lần với nước cho thật sạch rồi đem phơi khô. Dược liệu được bảo quản trong túi kín, để nơi khô thoáng. Nếu để lâu, thỉnh thoảng nên đem dược liệu ra phơi lại để tránh ẩm mốc, mối mọt.
Thành phần hóa học
Theo nhiều nghiên cứu, cây Râu mèo có thành phần hóa học phong phú gồm tinh dầu, tanin, ancaloit, saponin, dầu béo, glucoza… Cây còn chứa các axit hữu cơ glicozit, axit citric, axit tartaric và muối vô cơ, đặc biệt là muối kali.
Tác dụng của cây Râu mèo
Theo y học cổ truyền, Râu mèo có tính mát, vị ngọt, nhạt hơi đắng và được sử dụng để thanh nhiệt giải độc, hạ hảo và lợi tiểu. Vì vậy, nó được dùng để điều trị các bệnh như sỏi thận, phù thũng, tiểu tiện không thông, rối loạn tiêu hóa, gút…
Theo y học hiện đại, cây Râu mèo có nhiều tác dụng chữa bệnh như làm lợi tiểu, hỗ trợ điều trị sỏi thận, hạ huyết áp, giảm đau, kháng khuẩn, bảo vệ gan…
Một số vị thuốc từ cây Râu mèo
Dưới đây là một số bài thuốc từ cây Râu mèo mà bạn có thể áp dụng để chữa bệnh:
- Hỗ trợ điều trị bệnh sỏi thận, sỏi niệu: đem rửa sạch 10g Râu mèo, hãm với nước sôi giống pha trà, dùng uống ngày 2 lần trước bữa ăn 15 phút.
- Bài thuốc lợi tiểu: chuẩn bị 40g Râu mèo, 6g Hoạt thạch, 30g Thài lài trắng. Tất cả đem rửa sạch và đem sắc lấy thuốc uống ngày 2-3 lần, dùng đều đặn cho đến khi hết triệu chứng.
- Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh gan, thanh nhiệt giải độc cơ thể: chuẩn bị Râu mèo khô, cỏ lưỡi rắn, chó đẻ, cỏ mực mỗi loại 30g và 20g Atiso. Đem rửa sạch tất cả dược liệu rồi sắc lấy thuốc uống ngày 2-3 lần, dùng liên tục 3 tuần, nghỉ 1 tuần rồi lại uống tiếp, dùng trong 3 tháng.
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: chuẩn bị 50g Râu mèo tươi, 50g khổ qua (toàn bộ cây) và 6g cây xấu hổ. Đem rửa sạch các dược liệu rồi cho vào ấm sắc cùng 800ml nước trên lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 250ml là được. Dùng uống khi còn ấm nóng, mỗi ngày 1 tháng trong vòng 1 tháng.
- Hỗ trợ điều trị viêm thận phù thũng: chuẩn bị 30g Râu mèo, 30g má đề và 30g bạch hoa xà thiệt thảo. Tất cả đem sắc cùng 1 lít nước trên lửa nhỏ cho đến khi còn 1/2 thì tắt bếp. Uống trong ngày khi thuốc còn ấm.
- Điều trị viêm đường tiểu: lấy 30g Râu mèo, 30g chó đẻ răng cưa, 30g thài lài, rửa sạch rồi sắc với 800ml nước trên lửa nhỏ khoảng 15 phút. Dùng uống ngày 1 tháng liên tục trong 1 tuần.
- Điều trị viêm thận mạn tính, viêm đường ruột, viêm bàng quang: chuẩn bị 40g Râu mèo, 30g rễ ý dĩ và 30g tỳ giải. Tất cả dược liệu đem rửa sạch, cho vào ấm sắc cùng 500ml nước đến khi còn 1 nửa thì ngưng. Ngày uống 1 tháng khi thuốc còn ấm, liên tục trong 3 tuần rồi ngưng 1 tuần để theo dõi tiếp.
Lưu ý khi sử dụng cây Râu mèo
- Phụ nữ có thai, đặc biệt là 3 tháng đầu thai kỳ cần thận trọng khi dùng thuốc và nên có chỉ định, hướng dẫn từ bác sĩ.
- Dược liệu này không có độc tính khi dùng với liều lượng thông thường. Tuy nhiên, nên hạn chế sử dụng quá nhiều trong thời gian dài để tránh tác động đến sự cân bằng ion K+, Na+…
Với những công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe cũng như khả năng chữa trị nhiều bệnh lý thường gặp, cây Râu mèo đã được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Tuy nhiên, trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ dược liệu này, bạn cần tìm hiểu kỹ và lưu ý hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
