Quả Vả không chỉ có vị ngọt và tính bình, mà còn có công dụng thanh nhiệt nhuận tràng và sinh tân chỉ khái. Theo y học cổ truyền, quả Vả còn giải độc tiêu thũng và kiện tỳ khai vị. Thậm chí, các nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh rằng, quả Vả còn có hoạt tính kháng viêm và kháng khuẩn, có thể điều trị viêm họng, hỗ trợ ổn định đường huyết và bảo vệ chức năng gan.
Mô tả quả Vả
Vả, hay còn được gọi là Sung mỹ, Sung lá rộng, Sung tai voi, có tên khoa học là Ficus auriculata Lour. Thuộc họ Dâu Tằm (Moraceae). Đây là một loại cây gỗ nhỏ, cao từ 4 – 10 m, với tán rộng. Vỏ cây có màu nâu xám, xù xì, cành non có lông tơ. Lá vả to dày mọc so le, có hình trái tim, dài khoảng 15 – 55 cm, rộng khoảng 15 – 27 cm, đỉnh cùn, nhọn ngắn, gốc hình tim, tròn thưa, mép có răng cưa gọn gàng, bề mặt nhẵn. Lá có gân giữa và gân bên có lông khi còn tươi.
Quả của cây Vả mọc ở gốc thân hoặc trên các cành ngắn của thân già. Chúng có hình dạng giống quả lê hoặc hình con quay, đường kính từ 3 – 5 cm, có 8 – 12 gân dọc rõ rệt. Quả non có màu trắng, mềm và có lông, còn quả trưởng thành thì lông rụng và có màu nâu đỏ. Lá bắc tận cùng có hình trứng hoặc hình tam giác.
Cây Vả thường ra hoa từ tháng 8 đến tháng 3 năm sau và đậu quả từ tháng 5 đến tháng 8. Cây này chủ yếu mọc trong các khu rừng mưa ẩm của các thung lũng núi thấp. Các bộ phận của cây Vả có thể được thu hái quanh năm và thường được sử dụng tươi mà không qua sơ chế.
Bộ phận của cây Vả có thể ăn được bao gồm quả, cụm hoa, đầu cuống và lá mềm.
Thành phần hoá học
Lá và ngọn của cây Vả giàu vitamin B2 và các nguyên tố vi lượng như canxi, sắt và kẽm. Mỗi 100 g lá non chứa 2,06 mg carotene, 0,82 mg vitamin B2, 46 mg vitamin C và nhiều chất dinh dưỡng khác. Mỗi gam lá khô chứa 13,7 mg kali, 31,2 mg canxi, 5,81 mg magiê, 5,38 mg phốt pho, 0,21 mg natri, 85 microgam sắt, 41 microgam mangan, 24 microgam kẽm, 10 microgam đồng và nhiều chất dinh dưỡng khác.
Ngoài ra, lá và quả của cây Vả còn chứa các thành phần khác như betulinic acid, lupeol stigmasterol, bergapten, scopoletin, β-sitosterol-3-O-β-glucopyranoside, myricetin và queretin-3-O-β-D-glucopyranoside.
Tác dụng dược lý
Rễ của cây Vả có hoạt tính chống loãng xương rất tốt. Ngoài ra, cây Vả còn có hiệu quả kháng khuẩn, trong đó có kháng khuẩn đối với các vi khuẩn Gram dương như Staphylococcus aureus, Bacillus aureus, Bacillus subtilis và các vi khuẩn Gram âm như Esherichia coli và Pseudomonas aeruginosa. Thành phần trong cây cũng có tính kháng viêm và tính chống oxy hóa, đặc biệt là trong quả. Ngoài ra, cây Vả còn có hiệu quả bảo vệ gan và hạ đường huyết nhẹ.
Công dụng quả Vả
Quả Vả có vị ngọt và tính bình. Chúng có tác dụng thanh nhiệt, nhuận tràng, ổn định tiêu hoá, giảm ho, kích thích ăn uống, giảm đau và tăng cường lưu thông máu. Quả Vả cũng rất hiệu quả trong việc điều trị trĩ, ho khan, ăn khó tiêu, táo bón và loãng xương (do chứa nhiều canxi).
Bài thuốc kinh nghiệm
Táo bón
- Chuẩn bị nguyên liệu: 5 quả Vả chín, 100g khoai lang, 30g đường đỏ.
- Thực hiện: Lấy quả và khoai lang nấu nhừ, sau đó cho đường đỏ vào quấy đều. Chia thuốc này làm 2 lần uống và sử dụng liên tục từ 3 – 4 ngày để thấy hiệu quả.
Chữa tiêu chảy lâu ngày, tiêu hóa kém do Tỳ hư
- Chế biến: Lấy quả Vả phơi khô, thái nhỏ bằng hạt lựu, sau đó sao vàng. Cho thêm ít đường (có thể bỏ) và nước sôi vào hãm lấy nước uống thay trà trong ngày. Kiên trì sử dụng liên tục để thấy hiệu quả.
Lưu ý
- Hàm lượng đường cao trong quả Vả có thể khiến trẻ dễ bị tiêu chảy hay sâu răng.
- Không nên ăn quá nhiều quả Vả 1 lúc sẽ gây đầy bụng.
- Quả Vả có tác dụng hạ đường huyết, do đó người bình thường nếu sử dụng không đúng cách có thể dẫn tới tình trạng hạ đường huyết.
Hiện nay, ở Việt Nam, quả Vả được sử dụng rất nhiều trong các món ăn vì có tác dụng kích thích tiêu hoá rất tốt. Quý độc giả có thể sử dụng các món ăn kết hợp Vả để hỗ trợ tiêu hoá. Tuy nhiên, khi sử dụng Vả dưới dạng thuốc, cần tham vấn ý kiến bác sĩ và không tự ý sử dụng.
Về cơ bản, quả Vả là một loại thuốc quý có nhiều tác dụng hỗ trợ tiêu hoá. Đó là lý do tại sao nó được ưa chuộng và sử dụng rộng rãi trong thực phẩm của người Việt Nam.
