Chắc hẳn bạn đã từng nghe đến từ Ráy Gai, Mớp Gai, Chóc Gai. Đó là tên khoa học Lasia spinosa (L.) Thw. (Dracontium spinosum L.) và thuộc họ Ráy – Araceae. Ráy gai là một cây thảo có thân rễ và cuống lá đều có những gai. Lá của cây có hình mũi tên, với những lông chim phân chia phía sau. Cụm hoa của cây không phân nhánh, có vỏ hoa dài bao lại, phần gốc mở ra còn phần trên khép kín. Trục hoa của cây hình trụ, ngắn hơn vỏ hoa rất nhiều. Ráy gai có nhiều hoa, và tất cả đều là hoa lưỡng tính. Quả mọng của cây có hình trứng vuông, có gai ngắn rậm ở đỉnh, và hạt lại dẹp.
Ráy gai thường ra hoa vào mùa hạ. Toàn bộ cây, cả thân rễ và cuống lá, được sử dụng trong y học dân tộc với tên gọi là Herba Lasiae Spinosae. Loài cây này phân bố ở nhiều nơi như Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam, Malaixia và Inđônêxia. Ở Việt Nam, Ráy gai thường mọc hoang gần mép nước, các mương rạch, và những chỗ có nước đọng nhưng không sâu, nhiều bùn. Cây thường tập trung thành đám và phổ biến từ Hà Tây, Hòa Bình, Hà Nội, Ninh Bình tới Nghệ An và khu vực thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Sông Bé, Đồng Tháp, An Giang và Kiên Giang. Ráy gai có thể thu hái quanh năm, thân rễ được mang về, rửa sạch và phơi khô. Khi sử dụng, thân rễ được ngâm nước phèn và Gừng, sau đó thái mỏng và sao vàng.
Thành phần hoá học của Ráy gai bao gồm saponin triterpen và thân rễ chứa nhiều tinh bột. Với vị đắng chát, cay và tính mát, Ráy gai có tác dụng tiêu viêm và giải độc, thanh nhiệt và trừ thấp, lợi niệu và tiêu thũng. Thân rễ của cây còn có tác dụng thanh nhiệt và lợi niệu, sinh tân chỉ khát, khứ ứ, sinh cơ và chỉ thống.
Ráy gai có nhiều công dụng và chỉ định trong y học dân tộc. Trong việc chữa viêm thận phù thũng, đau nhức các khớp xương từ đầu gối xuống bàn chân, đau nhức lưng, đau nhức đầu, táo bón, các bệnh về gan, viêm gan nhẹ và xơ gan cổ trướng. Ngoài ra, Ráy gai còn được sử dụng trong việc chữa ho và viêm họng, di chứng do sốt rét, mụn ở mặt và ngứa lở ngoài da. Liều dùng của Ráy gai là từ 12-16g, dạng thuốc sắc.
Ở Ấn Độ, thân rễ của Ráy gai được sử dụng để trị đau ngực, lá và rễ được dùng trong việc trị bệnh trĩ, và cuống lá được giã ra thêm nước cho trâu bò uống để trị bệnh đau ngực. Ở Trung Quốc, Ráy gai được sử dụng để trị sưng vú, cao huyết áp, chó dại cắn, phong thấp, đòn ngã, bạch đới, đau bụng kinh, viêm thận, đái đục, viêm tuyến mang tai, mụn nhọt sưng lở.
Đây là những bí quyết về Ráy gai mà chúng tôi muốn chia sẻ với bạn. Để biết thêm thông tin chi tiết và tìm hiểu về các sản phẩm chứa thành phần Ráy gai, hãy truy cập www.lrc-hueuni.edu.vn.
