Tỏi – Thần dược từ thiên nhiên
Tỏi, tên khoa học Allium sativum (L), là một loại cây trồng cổ xưa với nhiều công dụng và tác dụng chữa bệnh. Với mặt trong rễ, thân và lá đặc biệt, tỏi không chỉ được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực mà còn được coi là một loại thuốc quý từ thiên nhiên. Ngoài ra, Giống cây tỏi còn có tên khoa học “Allium sativum” và chủ yếu trồng ở nhiều tỉnh thành trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Tỏi trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên Việt Nam
Ở Việt Nam, cây tỏi được trồng và phát triển mạnh ở nhiều nơi khác nhau. Đặc biệt, ở Lý Sơn – Quảng Ngãi, diện tích trồng tỏi lên đến 310ha, sử dụng giống tỏi địa phương đã sử dụng từ lâu. Huyện Ninh Hải – Ninh Thuận và thành phố Phan Rang – Tháp Chàm cũng là nơi nổi tiếng với trồng tỏi, với diện tích khoảng 216ha. Bên cạnh đó, cây tỏi còn được trồng nhiều ở các tỉnh khác như Bắc Giang, Sơn La, Hải Dương và Hòa Bình. Đặc biệt, tại Đà Lạt, Lâm Đồng, cây tỏi tây cũng được trồng nhiều.
Cây tỏi – Một mô tả sơ bộ
Cây tỏi có thân thực hình trụ, lá cứng, hình dải. Củ tỏi nằm phía dưới mặt đất. Hoa tỏi xếp thành tán ở ngọn thân, mọc trực tiếp từ củ tỏi. Hoa có màu trắng hay hồng và quả ra vào tháng 9-10.
Điều kiện sinh thái của cây tỏi
Cây tỏi chịu lạnh tốt và ưa ánh sáng dài ngày. Nhiệt độ để cây tỏi phát triển và tạo củ là từ 20-22°C. Tuy nhiên, cây tỏi cũng cần đủ ánh sáng trong suốt 12 giờ mỗi ngày để phát triển củ nhanh hơn. Tỏi là một loại cây ưa nước nhưng cần lượng nước vừa phải. Thiếu nước sẽ làm cây đanh lại và củ nhỏ đi, trong khi thừa nước có thể làm cây có hiện tượng úng củ và thối củ.
Các loại tỏi trên thế giới và ở Việt Nam
Tỏi được chia thành hai loại chính là tỏi cổ cứng và tỏi cổ mềm. Tỏi cổ cứng dễ dàng bóc vỏ hơn so với tỏi cổ mềm. Tuy nhiên, tỏi cổ mềm có thể được bảo quản lâu hơn. Đối với loại tỏi thông dụng, có một số loại phổ biến như tỏi sứ, tỏi sọc tím, tỏi Ý, tỏi tía, tỏi Tây Ban Nha và tỏi hoang dã. Trong số đó, tỏi tía được trồng tại các vùng cao nguyên ở Hòa Bình và được xem là loại tỏi đặc sản của Việt Nam. Tỏi cô đơn, hay còn gọi là tỏi một tép, cũng là loại tỏi đặc biệt, thường phát triển duy nhất một tép và có xuất xứ từ Lý Sơn – Quảng Ngãi.
Tỏi – Ứng dụng trong ẩm thực
Tỏi có nhiều ứng dụng trong ẩm thực, là thành phần quan trọng trong nhiều món ăn. Tỏi có thể được sử dụng làm gia vị trong các món nước chấm, rau xào và các món ăn khác. Ngoài ra, tỏi cũng được dùng để chế biến các món ăn như thịt rim tỏi, thịt chiên sốt tỏi, nghêu xào tỏi và cánh gà chiên mắm tỏi. Tỏi tây thường được dùng làm rau xào ăn với thịt bò, thịt lợn và làm gia vị cho các món canh thịt.
Tác dụng chữa bệnh của tỏi
Tỏi không chỉ là một loại gia vị phổ biến trong ẩm thực mà còn có tác dụng chữa bệnh. Tỏi có nhiều chất có lợi cho sức khỏe như tinh dầu, polysulfur de vinyle, vitamin A, B1, B2 và C, acid nicotinic và các chất kháng khuẩn. Tỏi có tính làm sạch, kháng vi khuẩn và có thể đưa vào nhiều loại thuốc. Tỏi được sử dụng trong điều trị cảm cúm, lỵ amip, lỵ trực khuẩn, viêm ruột ăn uống không tiêu và mụn nhọt đơn sưng. Ngoài ra, tỏi còn có tác dụng điều hoà hệ sinh vật của ruột, trị giun và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác như đái đường, gan nhiễm mỡ, huyết áp cao và nhiều bệnh khác.
Tỏi tây – Ứng dụng và tác dụng chữa bệnh
Tỏi tây cũng có nhiều thành phần hóa học như alliin, alanine, arginine, acid asparatic, asparagine, histidine, leucine, methionine, phenylalanine, proline, serine, threonine, tryptophane và valine. Ngoài ra, tỏi tây còn chứa nhiều loại vitamin B và C, và các chất khoáng như sắt, canxi, photpho, magie, natri, kali, mangan, lưu huỳnh và silicon. Tỏi tây có tác dụng kích thích, làm long đờm, lợi tiểu, sát khuẩn, nhuận tràng và bổ dưỡng cơ thể. Nó cũng được sử dụng để điều trị khó tiêu, thiếu máu, thấp khớp, thống phong, các bệnh đường niệu, sỏi niệu, nitơ – huyết, suy thận, béo phì, vữa xơ động mạch và nhiều bệnh khác.
Tỏi và tỏi tây có nhiều tác dụng chữa bệnh và ứng dụng trong ẩm thực. Vì vậy, hãy thường xuyên sử dụng tỏi và tỏi tây trong chế biến thực phẩm và chữa bệnh để cơ thể luôn khỏe mạnh. Để biết thêm thông tin chi tiết, hãy truy cập website www.lrc-hueuni.edu.vn.
