Chúc mừng ngày Lâm nghiệp Việt Nam! Hôm nay, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về một loài cây đặc biệt có giá trị kinh tế cao – cây Re Hương. Đây là loài cây đa tác dụng với nhiều ứng dụng trong mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm. Cùng khám phá ngay thôi nào!
Re Hương – Cây đặc sản của Việt Nam
Re Hương, tên khoa học là Cinnamomum parthenoxylon, thuộc họ Long não (Lauraceae). Còn được gọi là Cứu mộc, Rè cứu mộc hoặc Xá xị. Cây Re Hương có giá trị kinh tế cao với gỗ tốt, rễ chứa tinh dầu thơm được sử dụng trong mỹ phẩm, dược phẩm và thực phẩm có giá trị xuất khẩu cao. Hạt của cây cũng được sử dụng để lấy dầu béo và tinh dầu dùng trong thuốc chữa nhiều bệnh. Tuy nhiên, cây Re Hương đang đối mặt với nguy cơ bị diệt vong do bị săn lùng và khai thác mạnh. Chính vì vậy, việc bảo tồn và phát triển cây Re Hương là cực kỳ cần thiết.
Đặc điểm sinh học và phân bố của cây Re Hương
Cây Re Hương sinh trưởng tự nhiên trong rừng mưa nhiệt đới thường xanh mưa mùa ẩm, thường ở độ cao từ 300-900m. Cây thích sống trên đất có tầng dày, độ phì cao, tơi xốp, ẩm và thoát nước tốt. Cây cũng ưa ánh sáng và sinh trưởng tốt trong những rừng có mật độ trung bình. Cây Re Hương phân bố ở nhiều quốc gia như Indonesia, Malaysia, Philippines và cả Việt Nam. Ở Việt Nam, cây Re Hương phân bố chủ yếu ở Bắc bộ và Bắc Trung bộ, đặc biệt phổ biến ở các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Lâm Đồng, Đồng Nai và Bình Phước.
Kỹ thuật tạo cây con của cây Re Hương
Để tạo cây con của cây Re Hương, chúng ta có thể sử dụng hai phương pháp: tạo cây con từ hạt và tạo cây con từ cành hom.
Tạo cây con từ hạt
-
Hạt lấy từ những cây trưởng thành, tức là cây mà đã được chọn lọc và đạt tuổi thành thục (từ năm thứ 3 trở đi). Quả của cây Re Hương khi chín có vỏ mềm, màu tím than và hạt mẩy. Mỗi kilogram hạt có khoảng từ 3.000 – 3.300 hạt.
-
Hạt thu hái về sau đó được ủ trong 2-3 ngày và rửa sạch lớp thịt quả. Sau đó, hạt được rải thành một lớp mỏng từ 3-5cm và được bảo quản ẩm mát trong cát ẩm. Có thể bảo quản hạt ở nhiệt độ lạnh để kéo dài thời gian sử dụng, nhưng chúng khá khó bảo quản nên tốt nhất là nhanh chóng xử lý và gieo ươm ngay.
-
Một số phương pháp xử lý hạt bao gồm sử dụng nước ấm (2 sôi 3 lạnh) và ủ trong cát ẩm trong khoảng 5-7 ngày cho đến khi hạt nứt nanh. Tỷ lệ nảy mầm của hạt đạt khoảng 40-60%.
-
Cây con được trồng trong túi Polyetylen (PE) với ruột bầu là hỗn hợp giữa đất cơ giới nhẹ, phân chuồng hoai và supe lân. Sau khi gieo mỗi hạt đã nứt nanh vào bầu, chúng ta cần chăm sóc cây bằng cách tạo điều kiện ánh sáng và tưới đủ ẩm cho cây. Sau khoảng 10-20 ngày, cây mầm sẽ nảy mầm và ra lá thật.
Tạo cây con từ cành hom
Theo kết quả nghiên cứu, cây Re Hương có khả năng giâm hom thành công ở các độ tuổi khác nhau. Việc sử dụng chất điều hoà sinh trưởng IBA với nồng độ 300ppm trong 60 phút có thể đạt tỷ lệ ra rễ khoảng 82%, trong khi sử dụng nồng độ 4.000ppm trong 5 giây có thể đạt tỷ lệ ra rễ đến 86%. Cây Re Hương được trồng bằng phương pháp này sẽ có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt trong trồng rừng và phục hồi rừng.
Kỹ thuật trồng cây Re Hương
Để trồng cây Re Hương, chúng ta cần lựa chọn đất trồng phù hợp như đất dưới rừng nghèo, đất lùm cây bụi, đất sau nương rẫy hoặc đất vườn rừng với tầng đất dầy từ 30cm trở lên. Thời vụ trồng cây Re Hương có thể là từ tháng 2-4 cho vụ xuân và từ tháng 8-12 cho vụ thu đông.
Có thể trồng cây Re Hương theo hỗn loài cùng với các loài cây lá rộng khác. Khi trồng theo rạch, chúng ta cần tạo các rạch mở rộng khoảng 2-2,5m và cách nhau 6m, trong đó cây Re Hương cách nhau 3m. Kích thước hố trồng là 40x40x40cm và mật độ trồng từ 500-1.100 cây/ha.
Chăm sóc và nuôi dưỡng cây Re Hương
Trong giai đoạn đầu, cây Re Hương cần được chăm sóc đặc biệt trong ba năm liên tiếp. Chúng ta cần chú ý không để cây bị bám đòn, cây bụi chèn lấn hoặc quấn ghì cây. Năm đầu, chăm sóc cây 1-2 lần nếu trồng vụ thu và 2-3 lần nếu trồng vụ xuân. Nội dung chăm sóc bao gồm trồng dặm, phát thực bì xâm lấn, làm cỏ kết hợp xới đất, bón phân và vun gốc theo đúng định kỳ. Trong năm thứ 2 và 3, cây cần được chăm sóc từ 3-4 lần với nội dung tương tự. Ngoài ra, chúng ta cũng cần lưu ý phòng chống sâu bệnh gây hại cho cây.
Sau khi trưởng thành, cây Re Hương có thể khai thác và sử dụng khi đạt độ tuổi từ 20-25 tuổi, đường kính ngang ngực đạt từ 30-35cm và chiều cao từ 20-25m.
Hãy cùng nhau bảo tồn và phát triển cây Re Hương – một cây đặc sản của Việt Nam với giá trị kinh tế cao. Tìm hiểu thêm về Lâm nghiệp Việt Nam và các loài cây quý giá khác tại website của chúng tôi: www.lrc-hueuni.edu.vn.
Ảnh: Re Hương
