Phong trào Cần Vương nổ ra vào cuối thế kỷ XIX do đại thần nhà Nguyễn là Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi đề xướng trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp. Ý nghĩa lịch sử của phong trào cần vương là câu hỏi được nhiều độc giả quan tâm theo dõi.
Nguyên nhân bùng nổ phong trào Cần Vương
Tại triều đình Huế, sau khi vua Tự Đức mất (tháng 7 năm 1883) thì sự phân hóa trong nội bộ đình thần, quan lại nhà Nguyễn càng sâu sắc. Bấy giờ tại triều đình phân hóa thành 2 phe rõ rệt – phe chủ chiến và phe chủ hòa. Trong khi phía phe chủ chiến kiên quyết không khuất phục thực dân Pháp, muốn cứu lấy sự tồn tại của đất nước, của triều đình thì phe chủ hòa sẵn sàng quy thuận và hợp tác với Pháp để bảo vệ quyền lợi giai cấp.
Vào năm 1884, thực dân Pháp chính thức xác lập ách thống trị đô hộ trên toàn Việt Nam. Dưới sự ủng hộ nhiệt tình của nhân dân, phe chủ chiến đã sẵn sàng hành động. Đứng đầu phe chủ chiến là Tôn Thất Thuyết. Tôn Thất Thuyết lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi phản đối việc 300 quân Pháp kéo vào Huế lập căn cứ Mang Cá ngay trong Hoàng thành. Đáp lại Pháp cho tăng thêm số quân đóng ở Mang Cá lên hàng ngàn tên. Tôn Thất Thuyết huy động số quân còn lại ở các địa phương tập trung về Huế, bí mật tổ chức một cuộc phản công.
Cuộc phản công dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Thất Thuyết vào rạng sáng ngày mồng 05 tháng 07 năm 1885. Cuộc phản công của phái chủ chiến thất bại, khiến vua Hàm Nghi buộc phải chạy. Tôn Thất Thuyết đã đưa vua Hàm Nghi cùng đoàn tùy tùng đời kinh đô Huế chạy ra sơn phòng Tân Sở (Quảng Trị). Tại đây, ngày 13 tháng 7 năm 1885, Tôn Thất Thuyết, lấy danh nghĩa vua Hàm Nghi, đã hạ chiếu Cần Vương lần thứ nhất. Ở Quảng Trị một thời gian, để tránh sự truy lùng gắt gao của quân Pháp, Tôn Thất Thuyết lại đưa Hàm Nghi vượt qua đất Lào đến sơn phòng Ấu Sơn (Hương Khê, Hà Tĩnh). Tại đây, Hàm Nghi lại xuống chiếu Cần Vương lần hai ngày 20 tháng 9 năm 1885.
Nội dung cơ bản của chiếu Cần Vương
Một số nội dung cơ bản của chiếu Cần Vương là:
Thứ nhất, chiếu Cần Vương đã tố cáo tội ác xâm lược của thực dân Pháp.
Thứ hai, chiếu Cần Vương lên án tính bất hợp pháp của triều đình do Pháp dựng lên, tố cáo sự phản bội của một số quan lại bấy giờ.
Thứ ba, chiếu Cần Vương khẳng định quyết tâm kháng chiến của triều đình mà đứng đầu là vua Hàm Nghi. Thứ tư, thôi thúc, kêu gọi và khích lệ sĩ phu, văn thân cũng như nhân dân cả nước cùng tham gia cuộc chiến giúp vua khôi phục quốc gia phong kiến độc lập.
Phong trào Cần vương
Phong trào Cần vương được chia thành 2 giai đoạn:
– Giai đoạn 1: 1885 – 1888, phong trào bùng nổ khắp cả nước nhất là Trung Kỳ, Bắc Kỳ. Trong giai đoạn này là các hoạt động chỉ dừng lại ở phạm vi nhất định, còn lẻ tẻ riêng rẽ.
Rất nhiều văn thân sĩ phu và nhân dân yêu nước đã hưởng ứng qua việc tập hợp các nghĩa binh, xây dựng lên căn cứ để cùng nhau đấu tranh mạnh mẽ đầy quyết liệt trước thực dân Pháp cùng bè lũ tay sai trên đại bàn rộng lớn thuộc Bắc và Trung Bộ.
Ở Bắc Kì có nhiều cuộc khởi nghĩa được biết đến như cuộc khởi nghĩa Cai Kinh ở Bắc Giang, khởi nghĩa Đốc Tít ở Đông Triều, khởi nghĩa Nguyễn Quang Bích, khởi nghĩa Tạ Hiện ở Thái Bình và Nam Định, khởi nghĩa Nguyễn Thiện Thuận ở Hưng Yên và Hải Dương, khởi nghĩa Đinh Công Tráng và Phạm Bành ở Thanh Hóa, khởi nghĩa của Phan Đình Phùng và Lê Ninh ở Hương Khê – Hà Tĩnh…
Khu vực Trung Kỳ là khởi nghĩa của Lê Trực và Nguyễn Phạm Tuân ở Quảng Bình, khởi nghĩa của Trần Quang Dự, Nguyễn Duy Hiệu và Nguyễn Hàm ở Quảng Nam, khởi nghĩa của Lê Trung Đình ở Quảng Ngãi, khởi nghĩa Mai Xuân Thưởng ở Bình Định….
Đến cuối năm 1888, do sự phản bội của Trương Quang Ngọc nên vua Hàm Nghi bị bắt và đày đi Angieri, giai đoạn thứ nhất của khởi nghĩa Cần Vương kết thúc.
– Giai đoạn 2: 1888 – 1896, sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn có quy mô và trình độ tổ chức cao hơn, tiêu biểu nhất là khởi nghĩa Hương Khê (1885 – 1896).
Thực dân Pháp ra sức tăng cường càn quét các phong trào của ta khi đó, do đó các nghĩa quân đều di chuyển hoạt động ở nhiều vùng khác nhau, từ đồng bằng lên trung du và miền núi.
Phong trào Cần Vương chưa có tính liên kết và thiếu đi sự lãnh đạo thống nhất, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến sự thất bại do sự đàn áp của thực dân Pháp mạnh mẽ. Cho đến năm 1896, phong trào Cần Vương kết thúc.
Ý nghĩa lịch sử của phong trào cần vương
Phong trào Cần Vương nổ ra vào cuối thế kỷ 19 do đại thần nhà Nguyễn là Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi đề xướng trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp có ý nghĩa lịch sử quan trọng. Có thể thấy một số ý nghĩa lịch sử của phong trào cần vương là:
Cần vương mang nghĩa “giúp vua”. Chiếu Cần Vương kêu gọi nhân dân cùng tham gia chống Pháp, khôi phục nền độc lập, khôi phục chế độ phong kiến có vua là người tài giỏi.
Phong trào Cần Vương thể hiện tinh thần anh dũng, bất khuất của dân tộc, phong trào thôi thúc ngon lửa của tình yêu quê hương đất nước, quyết tâm đấu tranh chống giặc xâm lược.
Thể hiện tinh thần yêu nước chống Pháp của nhân dân. Một phong trào vũ trang chống thực dân Pháp diễn ra sôi nổi và kéo dài hơn 12 năm.
Phong trào Cần Vương cũng để lại nhiều bài học quý báu cho dân tộc ta trong quá trình đấu tranh chống thực dân Pháp.
Không chỉ vậy phong trào Cần Vương cũng góp phần làm chậm quá trình bình định của Pháp ở nước ta.
Trên đây là nội dung đến phong trào Cần Vương cũng như ý nghĩa lịch sử của phong trào cần vương được chúng tôi tìm hiểu và chia sẻ đến độc giả quan tâm và tìm hiểu.
