Rong mơ, còn được gọi là rau mơ, rong biển, hải tảo, là tên chung cho các loại tảo sống ở biển thuộc họ Rong mơ (Sargassaceae). Đây không chỉ là một loại thực phẩm bổ dưỡng phổ biến của người dân miền biển mà còn là một loại thuốc quý. Rong mơ được sử dụng để điều trị bướu cổ, phù thũng và có tác dụng lợi tiểu. Hãy cùng tìm hiểu về công dụng, cách sử dụng và những điều cần biết về Rong mơ trong bài viết sau.
1. Mô tả
Rong mơ có tên khoa học là Sargassum hoặc Herba Sargassi. Đây là toàn cây tảo rửa sạch và phơi hay sấy khô của nhiều loài tảo biển khác nhau như Dương thê tái Sangassum fusiforme (Harv). Setch., Hải khảo tử Sargassum pallidum (Turn. C. Ag.) hoặc một loài tảo Sargassum sp. khác đều thuộc họ Rong mơ (Sargassaceae).
Rong mơ có cấu trúc bởi sợi nhánh non màu nâu. Nó có các bộ phận mỏng và dẹt non như “lá”, kích thước thay đổi tùy theo loài. Sargassum fusiforme có chiều dài từ 7 – 40cm, còn loài Sargassum pallidum có chiều dài từ 30 – 100cm, đường kính thân loài S. fusiforme chỉ đạt 1 – 4mm, trong khi loài S. pallidum đạt 2cm.
“Lá” của rong mơ có thể có hình trụ dài từ 3,5 – 7cm (S. fusiforme) hoặc vừa hình sợi, vừa hình phiến (S. pallidum) dài tới 25cm, rộng 2 – 2,5cm; có mép răng cưa thô, trên mặt có những điểm đen. Trên toàn tảo, có những bộ phận hình dạng giống “quả”, nhưng thực tế đó chỉ là những “phao” bên trong chứa không khí, giúp cho tảo đứng thẳng trong nước biển. Phao có kích thước to nhỏ tùy theo loài. Có loài chỉ nhỏ bằng hạt gạo, có loài lớn bằng hạt tiêu. Có khi hình thoi ở đầu “thân”, có khi ở nách “lá” và hình cầu (S. pallidum). Ngoài mặt, phao cũng có những chấm đen.
2. Phân bố và thu hái
Rong mơ mọc hoang ở khắp miền duyên hải nước ta, thường mọc bám trên những dãy núi đá ngầm ven biển. Nó phổ biến nhất ở Vĩnh Linh (Quảng Trị), Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hoá, Ninh Bình, Thái Bình và Quảng Ninh. Thỉnh thoảng, Rong mơ mọc thành dải dài tới hàng chục km và rộng 2 – 3km. Chúng cũng mọc ở bờ biển của nhiều nước khác.
Ở nước ta, mỗi năm có thể thu hái tới 400 – 500 tấn Rong mơ. Mùa thu hoạch kéo dài từ tháng 3 đến tháng 9. Rong mơ sau khi thu hoạch được rửa sạch đất cát và tẩy mặn trước khi phơi hay sấy khô.
3. Thành phần hoá học
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Rong mơ chứa keo aginat – một loại keo rất quý trong ngành y dược. Loại keo đặc biệt này thường được sử dụng để làm vỏ bao cho những viên thuốc, đã được nghiên cứu làm huyết thanh nhân tạo, làm chỉ khâu vết mổ, vải nhựa y dược sát trùng và thuốc cầm máu. Sách của Giáo sư Đỗ Tất Lợi cũng chỉ ra rằng Rong mơ chứa từ 10% đến 15% muối vô cơ (trong đó có rất nhiều iốt 0,3% đến 0,8%, asen, kali), 1 – 2% lipit, 4 – 5% protit và rất nhiều algin hay axit alginic.
4. Tác dụng dược lý
Rong mơ giúp tăng đáng kể sự hấp thụ sắt trong các bữa ăn có nguồn gốc từ ngô hoặc lúa mì. Hàm lượng polyphenol cao được tìm thấy trong Rong mơ có thể giải thích một phần cho tác dụng chống oxy hóa mạnh của loại tảo này.
Một số nghiên cứu đã nhấn mạnh những tác động tiềm tàng của các sản phẩm từ biển như Rong biển trong việc chống ung thư. Nghiên cứu đã cố gắng sàng lọc tác dụng chống ung thư của Rong mơ, chống lại các dòng tế bào ung thư như MCF-7 (ung thư vú) và Hep-2 (ung thư gan). Kết quả cho thấy Rong mơ có tác dụng nhất định, nhưng cần thêm nghiên cứu sâu hơn.
5. Công dụng và liều dùng
5.1. Công dụng
Rong mơ thường được dùng như một món ăn dân dã hàng ngày của người miền biển. Từ lâu, Rong mơ được dùng trong y học cổ truyền với tên Hải tảo. Hải tảo có tác dụng tiêu đờm, làm mềm chất rắn và lợi tiểu. Chúng được sử dụng để chữa bướu cổ và phù thũng.
5.2. Liều dùng
Ngày dùng 6 – 12g dưới dạng thuốc sắc.
6. Bài thuốc kinh nghiệm
6.1. Trị bướu cổ
Rong mơ khô tán nhỏ và dập thành viên iotamin chứa 50 – 70 microgam iốt. Ngày dùng 2 đến 4 viên, uống liên tục trong 3 – 5 tháng.
6.2. Chữa phì đại tuyến tiền liệt gây bí tiểu ở người già
Rong mơ, Côn bố, Xuyên sơn giáp, mỗi vị 10g. Lệ chi hạch, Quất hạch, Vương bất lưu hành, mỗi vị 15g. Sắc nước uống.
6.3. Trị u giáp trạng lành tính
Rong mơ 15g, Côn bố 15g, Hải phù thạch 30g, Kim ngân hoa 15g, Thủy hồng hoa tử 15g, Đông qua bì 30g. Sắc nước uống ngày 1 tháng.
7. Kiêng kỵ
- Người dễ bị đau bụng tiêu lỏng, lạnh bụng, ăn khó tiêu không nên sử dụng Rong mơ.
- Không nên sử dụng Rong mơ cùng với Cam thảo.
Tòm lại, Rong mơ là loại tảo biển có tác dụng trị bướu cổ, phù thũng. Ngoài ra, nó còn có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp tăng hấp thụ sắt và có thể có tác dụng chống ung thư. Tuy nhiên, thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Trước khi sử dụng Rong mơ, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị.
