Cây quả nổ (sâm tanh tách) là một loại cây mọc hoang nhiều ở Việt Nam, được dân gian sử dụng từ lâu để giảm nhiệt, lợi tiểu và điều trị các bệnh liên quan đến đường tiết niệu như sỏi bàng quang, sỏi thận và viêm nhiễm niệu đạo.
Cây quả nổ – Một loài cây đặc biệt
Đặc điểm thực vật
Cây quả nổ là một loài cây nhỏ, chiều cao trung bình từ 20 – 50cm. Thân cây nhỏ, vuông, có màu lục pha tím đỏ và được phủ lông nhỏ. Lá hình bầu dục, mọc đối xứng, mép lá có rìa lông cứng và mặt trên được bao phủ một lớp lông thưa. Rễ mọc thành củ, màu vàng nâu và có hình dạng tròn dài.
Hoa mọc ở ngọn hoặc ở nách lá, có khoảng 5 cánh, màu xanh tím. Quả nang, có màu nâu đen khi chín. Quả thường “nổ” bắn ra hạt đen, dẹt khi tiếp xúc với nước. Chính vì vậy mà cây còn được gọi là cây quả nổ hoặc cây nổ.
Bộ phận dùng và phân bố
Toàn bộ cây quả nổ đều được sử dụng. Cây quả nổ có nguồn gốc từ các nước châu Mỹ có khí hậu nhiệt đới và hiện nay đã được trồng và sử dụng rộng rãi ở Việt Nam. Cây thường mọc hoang ở bìa rừng, ven đường hoặc cũng có thể được trồng để làm cảnh.
Tính chất và tác dụng của cây quả nổ
Cây quả nổ có vị ngọt, cay, tính mát trong rễ và vị cay, hơi đắng, tính lạnh và có ít độc trong lá. Theo nghiên cứu dược lý hiện đại, cây quả nổ có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu. Theo Đông Y, cây quả nổ còn có tác dụng lợi niệu, giải độc, thanh nhiệt, bồi bổ và giải biểu.
Cách sử dụng và liều lượng
Cây quả nổ thường được sử dụng ngoài da và dùng dưới dạng thuốc sắc. Liều dùng trung bình từ 10 – 25g dược liệu khô mỗi ngày.
Một số bài thuốc từ cây quả nổ
-
Bài thuốc hỗ trợ điều trị thận hư suy: Sắc các dược liệu cây muối, cây mực, sâm tanh tách và cây quýt gai, sau đó uống bài thuốc trong vòng 30 ngày để thấy cải thiện.
-
Bài thuốc điều trị cảm sốt: Hãm nước từ 12g cây quả nổ và uống hằng ngày trong 1 – 3 ngày để cải thiện tình trạng sốt.
-
Bài thuốc chữa chứng run chân tay, mệt mỏi, choáng váng và chóng mặt: Uống nước sắc từ dây đau xương và rễ cây quả nổ mỗi ngày.
-
Bài thuốc chữa tiểu đường type 2: Uống nước sắc hoặc bột từ cây quả nổ trong ngày.
-
Bài thuốc chữa viêm nhiễm đường tiết niệu: Uống nước sắc và bột từ dược liệu cây quả nổ.
-
Bài thuốc trị bệnh sỏi thận: Sắc dược liệu từ cây dứa dại, rễ cỏ tranh, kim tiền thảo và cây quả nổ, sau đó chia nước sắc thành nhiều lần uống trong ngày.
-
Bài thuốc chữa chứng nóng sốt gây khát nước: Hãm vỏ rễ cây quả nổ với nước và uống hằng ngày.
-
Bài thuốc chữa ghẻ lở bị nhiễm trùng tụ cầu gây mủ: Rắc bột từ thân cây quả nổ lên vết thương.
-
Bài thuốc chữa chứng cao huyết áp: Uống nước sắc từ hoa cây quả nổ.
-
Bài thuốc chữa chứng viêm lợi gây đau nhức răng: Ngậm nước sắc đặc từ rễ cây quả nổ.
Lưu ý khi sử dụng bài thuốc từ cây quả nổ
Cây quả nổ có tính mát và hàn, không phù hợp cho người không có thực nhiệt và người hư hàn. Phụ nữ mang thai, người có huyết áp và đường huyết thấp nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dược liệu cây quả nổ.
Bài viết này đã tổng hợp thông tin về cây quả nổ và các bài thuốc từ cây quả nổ. Nếu bạn muốn áp dụng bài thuốc từ dược liệu này, hãy tham vấn y khoa để xác định mức độ an toàn và hiệu quả của bài thuốc.
