Cây Đài Hái, hay còn được gọi là beo, sén, huất sơn, du qua, dây mỡ lợn, dây hái, then hái, mướp rừng (danh pháp khoa học: Hodgsonia macrocarpa), là một loài cây thực vật có hoa thuộc họ Cucurbitaceae. Với vẻ đẹp tự nhiên và những ứng dụng đa dạng, cây Đài Hái đã trở thành một điểm nhấn độc đáo trong rừng rậm Việt Nam.
Khám phá vẻ đẹp của cây Đài Hái
Cây Đài Hái là một loại cây leo mạnh mẽ, có thân mềm mại và có thể dài lên đến 30 mét. Lá của cây hình tim, có 3 hoặc 5 thùy, có chiều rộng từ 15 đến 25 cm. Mặt trên của lá có màu xanh lục, mặt dưới có màu xanh nhạt hơn và cứng nhẵn. Khi còn non, lá có thể không chia thùy hoặc chỉ chia thành 2 thùy.
Cành của cây Đài Hái quấn xoắn và mạnh mẽ. Hoa đực mọc thành chùm ngù, trong khi hoa cái mọc đơn độc ở kẽ lá. Quả của cây Đài Hái có hình cầu, đường kính lên đến 20 cm và có khoảng 10 đến 12 khía trên bề mặt. Mỗi quả chứa từ 6 đến 12 hạt, mỗi hạt có hình trứng dẹt và rất lớn.
Sinh thái và phân bố
Cây Đài Hái là loài cây đẹp và thường mọc hoang leo lên các cây khác trong rừng rậm. Bộ rễ của cây nhẹ và có thể nổi trên mặt nước, khiến cho hạt có thể trôi theo dòng suối và sông ngòi ra biển.
Loài cây này được tìm thấy ở các tỉnh phía Bắc Việt Nam như Hà Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và các tỉnh miền núi khác. Cây Đài Hái cũng có phân bố ở miền nam Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia và Nhật Bản.
Công dụng và ứng dụng trong đời sống
Cây Đài Hái không chỉ có vẻ đẹp thanh lịch mà còn có các thành phần hóa học có lợi. Hạt cây Đài Hái chứa rất nhiều dầu, với tỷ lệ lên đến 60% – 70%. Dầu này có màu vàng nhạt, không mùi và giống như mỡ lợn. Chính vì vậy, cây Đài Hái còn được gọi là cây mỡ lợn. Hạt không có tính độc và có thể được dùng để nướng, ép dầu ăn thay thế mỡ lợn hoặc thắp đèn.
Ngoài ra, cây Đài Hái còn có nhiều ứng dụng khác. Dầu từ cây Đài Hái được sử dụng để xoa bụng phụ nữ sau khi sinh, hoặc bôi vào vú phụ nữ bị sưng. Lá của cây cũng có thể được dùng để chữa bệnh loét mũi bằng cách sắc hoặc đốt lấy khói xông. Nước ép từ thân cây Đài Hái cũng được dùng để chữa bệnh này.
Gieo trồng cây Đài Hái
Cây Đài Hái có thể được trồng từ hạt hoặc giâm cành. Khi giâm cành, người ta cắt thân cây thành từ 40 đến 50 cm, sau đó trồng vào hố đã đào sẵn chứa phân tro. Sau hai năm, một cây cây Đài Hái có thể cho từ 50 đến 60 quả hoặc hơn.
Cây Đài Hái là một món quà thiên nhiên quý giá mà rừng rậm Việt Nam ban tặng. Với vẻ đẹp độc đáo và những công dụng của nó, cây Đài Hái đã khẳng định vị thế của mình trong đời sống con người. Hãy cùng khám phá và trải nghiệm tuyệt vời từ cây Đài Hái tại www.lrc-hueuni.edu.vn.
