Cây mật gấu là một loại dược liệu quý được sử dụng trong các bài thuốc chữa xương khớp, đái tháo đường, đau họng và nhiều bệnh lý khác. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về cây thuốc này, các công dụng và lưu ý khi sử dụng.
Cây Mật Gấu là gì? Những thông tin về dược liệu
Cây mật gấu là một loại dược liệu phổ biến và có nhiều công dụng cho sức khỏe. Dưới đây là một số thông tin về cây thuốc này:
- Tên dược liệu: Cây mật gấu
- Tên gọi khác: Cây lá đắng, Cây kim thất tai, Cây mật gấu nam…
- Tên gọi theo khoa học: Gymnanthemum Amygdalinum
- Thuộc họ: Cúc
Hình ảnh cây mật gấu rừng trong thiên nhiên
Mô tả thực vật, hình dáng cây mật gấu
Dược liệu mật gấu hay còn gọi là cây lá đắng có những đặc điểm sau:
- Cây thuốc thuộc thực vật thân thảo, mềm và phát triển thành từng bụi. Cây trưởng thành có chiều cao từ 2 đến 5 mét, tùy thuộc vào chất lượng ánh sáng và đất ở nơi sinh trưởng.
- Lá mật gấu có hình trái xoan, cứng vừa phải, có răng cưa nhỏ ở rìa lá. Khi cây trưởng thành, lá có thể rộng từ 2 đến 4 cm và dài từ 6 đến 10 cm. Lá mật gấu có tác dụng tốt cho sức khỏe con người và thường được sử dụng trong bài thuốc.
- Hoa thảo dược mọc thành cụm, màu vàng nhạt và có 6 cánh hoa, mỗi bông có nhiều phần lá đài ở dưới. Mỗi lá đài sẽ xếp thành 3 vòng liên tiếp và hoa sẽ nở tại phần ngọn thân của cây. Hoa thường ra vào khoảng tháng 2 đến tháng 4 hàng năm.
- Sau khi hoa tàn, vào tháng 5 và tháng 6, cây mật gấu sẽ ra quả. Quả của cây mật gấu màu xanh nâu chín và mọc trên phần ngọn cây.
Nhiều người thắc mắc cây mật gấu có mấy loại? Dược liệu này có hai loại là cây mật gấu miền bắc và cây mật gấu miền nam. Mật gấu miền bắc có thân đỏ và mật gấu miền nam có thân trắng. Người ta chọn loại cây phù hợp dựa trên mục đích sử dụng và chữa bệnh.
Cách phân biệt cây mật gấu và cây mật nhân
Cây mật gấu và cây mật nhân là hai loại thuốc chữa bệnh phổ biến. Tuy nhiên, có nhiều người nhầm lẫn giữa hai loại dược liệu này. Bên cạnh sự khác nhau về đặc điểm thực vật, hai loại thảo dược này còn có tác dụng khác nhau.
- Cây mật nhân có cây và rễ màu vàng nhạt bên ngoài. Khi sắc thành thuốc, chúng có mùi vị rất đặc trưng, thơm ngậy, tuy nhiên vị của thuốc lại rất đắng.
- Dược liệu mật gấu có cây màu vàng đậm. Khi sắc thành thuốc có mùi hơi khó chịu, hơi giống mùi của động vật, vị thuốc được xem là khá đắng. Tuy nhiên, so với mật nhân thì vị thuốc của mật gấu không đắng như vậy.
Dược liệu mọc ở đâu và phân bổ như thế nào?
Dược liệu này phổ biến ở nhiều nước châu Á như Ấn Độ, Nepal, Trung Quốc và Việt Nam. Ở Việt Nam, cây thuốc được tìm kiếm nhiều ở các vùng núi cao phía Bắc, nơi có khí hậu mát mẻ và nhiều dược liệu khác có thể sinh trưởng. Các vùng núi như Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng, Bắc Cạn… thường có cây mật gấu.
Ngoài ra, cây lá đắng cũng được tìm kiếm nhiều ở Langbiang – Lâm Đồng. Tuy nhiên, phân bổ cây thuốc ở đây không nhiều như ở miền Bắc.
Hiện nay, rất nhiều cơ sở, trung tâm dược liệu trên toàn quốc đã phối giống và nuôi trồng thành công cây mật gấu.
Thu hái và bào chế dược liệu
Theo kinh nghiệm dân gian, lá và thân của dược liệu được sử dụng để làm thuốc. Khác với nhiều loại thảo dược khác, cây mật gấu có thể được thu hoạch quanh năm.
Tuy nhiên, để đảm bảo công dụng của cây mật gấu, nên thu hoạch khi cây trưởng thành, không quá già cũng không quá non. Sau khi thu hái, nguyên liệu cần được làm sạch, phơi hoặc sấy khô. Có thể bảo quản dược liệu bào chế khô ở những nơi thoáng mát, khô ráo và tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp.
Tìm hiểu thông tin cây mật gấu chữa bệnh gì? Công dụng của cây mật gấu với con người
Cây mật gấu là một cây thuốc quý được sử dụng rộng rãi và có tác dụng chữa trị nhiều bệnh lý. Tác dụng của lá mật gấu đã được kiểm chứng trong y học cổ truyền cũng như nghiên cứu khoa học hiện đại.
Tác dụng của lá mật gấu đã được kiểm chứng trong Đông y và Tây y
Một số tác dụng của cây mật gấu với con người bao gồm:
- Tiêu viêm, giải độc, giúp hạ sốt và tăng sức đề kháng cho cơ thể.
- Kích thích quá trình sản sinh estrogen và duy trì tính ổn định của hormone đó trong cơ thể.
- Giảm lượng cholesterol xấu trong máu, điều hòa lượng cholesterol và ngăn ngừa bệnh ung thư.
- Được sử dụng trong điều trị bệnh lý về gan và thận.
- Hỗ trợ lợi sữa cho phụ nữ vừa sinh.
Các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu
Cây mật gấu cung cấp nhiều bài thuốc hiệu quả trong Đông y. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây lá đắng được sử dụng rộng rãi:
Mật gấu ngâm rượu chữa bệnh lý về xương khớp
Bài thuốc mật gấu ngâm rượu có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh lý về xương khớp. Nguyên liệu gồm 200g cây và rễ mật gấu và 2 lít rượu trắng.
Cách thực hiện:
- Làm sạch nguyên liệu và phơi hoặc sấy khô.
- Cho nguyên liệu đã phơi khô vào bình thủy tinh, đổ 2 lít rượu trắng để ngập hết nguyên liệu.
- Đậy kín bình và ngâm rượu thuốc trong khoảng 15-20 ngày. Khi rượu chuyển sang màu vàng hoặc vàng sậm, có thể sử dụng.
- Uống 1-2 chén rượu nhỏ mỗi ngày, kiên trì áp dụng để đạt hiệu quả.
Uống lá mật gấu trị hạ sốt, kháng viêm
Các thành phần trong lá mật gấu có tác dụng hạ sốt và giảm căng thẳng trong cơ thể.
Nguyên liệu: 10g lá mật gấu tươi.
Cách thực hiện:
- Sao vàng, phơi hoặc sấy khô lá mật gấu để làm thuốc.
- Dùng 300ml để sắc thuốc. Đun sôi rồi vặn nhỏ lửa và đun cho đến khi chỉ còn khoảng 150ml nước thuốc.
- Sử dụng thuốc ấm và có thể thêm mật ong để dễ uống. Uống 2-3 lần mỗi ngày và dùng đến khi không còn dấu hiệu sốt.
Lá mật gấu chữa đau họng, ho khan
Với bài thuốc này, chỉ cần sử dụng 2-3 lá mật gấu tươi.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch lá và ngâm với nước muối loãng để loại bỏ chất bẩn.
- Nhai trực tiếp lá tươi để điều trị đau họng. Áp dụng trước khi đi ngủ để đạt hiệu quả tốt hơn.
- Tuy nhiên, không nên lạm dụng quá nhiều để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.
Cây mật gấu có tác dụng gì khi điều trị huyết áp
Hàm lượng Kali trong cây mật gấu có khả năng điều hòa huyết áp.
Nguyên liệu: 5 lá mật gấu tươi.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch nguyên liệu và ngâm với nước muối loãng và để ráo.
- Đun lá với ba chén nước, đun cho tới khi nước cạn chỉ còn khoảng 2 chén, sau đó lọc bỏ bã.
- Uống nước thuốc trong ngày, chia thành hai lần uống.
Bài thuốc lá mật gấu trị tiểu đường, đái tháo đường
Cây mật gấu có khả năng giảm lượng đường trong máu.
Nguyên liệu: 5g lá mật gấu tươi.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch lá và ngâm với nước muối loãng để loại bỏ chất bẩn.
- Hãm lá như hãm nước chè và uống 1-2 lần mỗi ngày.
- Uống vào buổi sáng và buổi tối. Kiên trì sử dụng bài thuốc để đạt hiệu quả tốt nhất.
Lá mật gấu chữa nhiễm trùng đường hô hấp
Lá mật gấu có tác dụng hỗ trợ trong việc điều trị nhiễm trùng đường hô hấp.
Nguyên liệu: 9-15g lá mật gấu.
Cách thực hiện:
- Sao vàng, phơi hoặc sấy khô lá để sắc thuốc.
- Đun lá với 3 chén nước, đun sôi cho tới khi nước thuốc chỉ còn khoảng 1 chén, sau đó lọc bỏ bã.
- Sử dụng nước thuốc trong ngày. Áp dụng từ 1-2 tháng để có kết quả tốt nhất.
Chữa viêm gan cấp bằng lá đắng
Nguyên liệu gồm:
- 50g cây mật gấu tươi hoặc 36g mật gấu khô.
- 12g thảo dược diệp hạ châu.
- 15g cỏ gà.
Cây lá đắng chữa bệnh viêm gan cấp
Cách thực hiện:
- Rửa sạch diệp hạ châu, cỏ gà và cây mật gấu, để ráo nước. Đối với mật gấu tươi, ngâm với nước muối loãng để làm sạch nguyên liệu.
- Đun tất cả các nguyên liệu với 1.5 lít nước. Đun sôi rồi vặn nhỏ lửa, đun cho tới khi chỉ còn khoảng 800ml nước, sau đó tắt bếp.
- Sử dụng thuốc trong ngày, chia thành 3 lần uống. Áp dụng trong khoảng 2 tháng để đạt hiệu quả tốt nhất.
Sử dụng cây mật gấu trị mụn hiệu quả
Cây lá đắng có tác dụng làm mờ mụn và kháng viêm.
Nguyên liệu: 1kg rễ mật gấu khô và 35 lít rượu trắng 35 độ.
Cách thực hiện:
- Tráng rễ mật gấu qua một lần rượu.
- Cho rễ vào bình cùng với 3 lít rượu trắng, ngâm rượu cho ngập rễ.
- Ngâm trong khoảng 2-3 tuần trước khi sử dụng.
- Bôi rượu thuốc lên da mặt, đặc biệt những vùng có mụn, massage nhẹ nhàng quanh mặt, đợi 30 phút rồi rửa sạch mặt.
- Lớp da cũ sẽ bong ra, trị mụn và kháng viêm. Sau khoảng 20 ngày đến 1 tháng, làn da sẽ cải thiện đáng kể.
Ngoài những bài thuốc trên, cây lá đắng còn có thể hỗ trợ trong việc điều trị nhiều bệnh lý khác như viêm ruột thừa, viêm túi mật, giải độc, mát gan, thanh lọc cơ thể, bệnh lỵ Bacillary…
Những lưu ý khi sử dụng dược liệu
Mặc dù cây mật gấu có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, nhưng khi sử dụng bài thuốc, cần lưu ý một số điểm sau:
- Tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng bài thuốc.
- Không sử dụng quá nhiều thuốc trong một ngày để tránh tác dụng phụ và ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Làm đúng theo đơn thuốc của chuyên gia.
- Tùy thuộc vào cơ địa của từng người, thuốc có thể có tác dụng khác nhau.
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng thảo dược này để tránh sảy thai.
- Tìm hiểu về những thực phẩm kiêng kỵ trong quá trình điều trị và sử dụng bài thuốc.
Trên đây là những thông tin về cây mật gấu và giải đáp thắc mắc về lá mật gấu trong việc chữa bệnh. Trong quá trình điều trị, hãy kết hợp với chế độ ăn uống, sinh hoạt điều độ và thể dục thường xuyên để đạt hiệu quả tốt nhất. Hãy để cây mật gấu là người bạn đồng hành trong việc chăm sóc sức khỏe của bạn!
This article is written for www.lrc-hueuni.edu.vn.
