Từ xa xưa, gừng đen hay còn gọi là ngải tím, đã được truyền tai nhau như một phương pháp chữa bệnh hiệu quả. Ngày nay, loại cây này ngày càng trở nên quý hiếm do việc phát triển chậm, khó trồng và cho sản lượng ít, trong khi nhu cầu của người dân lại tăng cao.
Gừng đen – một kho vạn bài thuốc quý
Chị Trần Khánh Ngọc, một đầu mối bán gừng đen ở Gia Lai, cho biết mùa thu hoạch gừng đen trùng với mùa nghệ và gừng tại Việt Nam, tức từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau. Loại cây này hiện vẫn chưa được trồng phổ biến ở Việt Nam, hơn nữa cây cho năng suất thấp, nên ngoài việc thu mua từ người dân trong vùng, chị còn phải nhập hàng từ Lào để bán.
Củ gừng đen bên ngoài trông giống như củ nghệ hoặc gừng tươi bình thường, nhưng bên trong lại có màu tím đen thay vì màu vàng hay cam. Đặc biệt, vị của gừng đen hơi đắng, cay nồng và có mùi thơm đặc trưng giống thuốc bắc.
Theo chị Ngọc, cứ 3-3,5kg gừng tươi sẽ cho 1kg gừng khô. Hiện chị bán gừng đen tươi với giá 150.000 đồng/kg, còn gừng đen khô giá dao động từ 450.000-500.000 đồng/kg. Khi đến thời điểm từ tháng 8 đến tháng 10 hàng năm, do trái vụ, hàng khan hiếm, giá của loại gừng khô này có thể lên tới 1-1,5 triệu đồng/kg, khiến chị không có hàng để bán.
“Hiện tại, tôi chỉ có được vài lác đác từ vài người dân, và chỉ vài kg gừng tươi bán lẻ là hết. Hàng không có thường xuyên và chưa biết đến bao giờ mới có tiếp”, chị Ngọc chia sẻ.
Tương tự, chị Đinh Thị Nhi, đầu mối bán các loại dược liệu tại Nguyễn Trãi (Hà Đông, Hà Nội), cho biết gừng đen là một loại thuốc quý mà chị thu mua từ người dân trồng ở khu vực miền núi Thanh Hóa. Tuy nhiên, lượng gừng đen thu được không nhiều, vì không phải nơi nào cũng trồng và cho chất lượng củ có màu sậm và nhiều dược tính. Kể từ đầu năm đến nay, chị mới thu được gần chục cân gừng đen để bán lẻ.
“Theo thông thường, mỗi lần khách đến, tôi thường mua 2-3kg gừng đen để chế biến làm thuốc. Nhiều người đã chờ từ Tết đến giờ mới mua được vì không phải lúc nào cũng có. Mỗi khi đến mùa thu hoạch, các nhà buôn đến thu mua, tôi phải nhắc nhở trước để giữ lại một vài cân để bán lẻ”, chị Nhi nói.
Hiện tại, chị chỉ bán gừng đen tươi với giá 380.000 đồng/kg, đắt gấp 4-6 lần so với các loại gừng và nghệ thông thường. Khách hàng khi mua về thường rửa sạch, thái lát và phơi khô để sử dụng dần.
Chị Đỗ Hạnh, đầu mối bán gừng đen (ngải tím) ở Sơn La, cho biết rằng đối với những người không quen với các loại thuốc và dược liệu, việc phân biệt giữa ngải tím và nghệ đen có thể rất khó, vì cả hai loại này có hình dáng và màu sắc khá giống nhau. Tuy nhiên, khi tìm hiểu kỹ hơn, ta sẽ nhận thấy rằng củ ngải tím nhỏ hơn và bên trong có màu tím đen sẫm, không giống màu tím nhạt của nghệ đen, và mùi vị của ngải tím cay và thơm đặc trưng hơn.
Loài cây này thường mọc hoang ở những vùng núi cao, dưới tán rừng hay các triền đồi. Tuy nhiên, gừng đen phát triển rất chậm và khó trồng, đặc biệt là ở vùng đồng bằng có khí hậu và đất đai khác nhau. Do vậy, củ ngải tím khá khan hiếm và lạ lẫm với nhiều người.
“Do giá thành khá cao và được nhiều người săn lùng, việc mua hàng giả không thể tránh khỏi. Do đó, người tiêu dùng cần tìm hiểu kỹ và chọn những địa chỉ có uy tín để mua hàng”, chị Hạnh lưu ý.
Chữa bệnh bằng ngải tím – Bí kíp sức khỏe
Trong cuộc trò chuyện với phóng viên VietNamNet, lương y Nguyễn Văn Tùy cho biết, ngải tím là một dược liệu quen thuộc trong Đông y, được dùng để chữa trị nhiều loại bệnh và có tác dụng đặc biệt trong việc bảo vệ sức khỏe con người. Ngải tím có khả năng hỗ trợ điều trị một số bệnh như dạ dày, khối u lành tính, viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa, đau bụng kinh, giúp thông kinh phá huyết, v.v….
Tuy nhiên, khi sử dụng loại dược liệu này, cần tuân thủ theo chỉ dẫn của thầy thuốc, uống theo thang và bài thuốc nhất định để tận dụng hết tác dụng của ngải tím. Đây chỉ là một trong các thành phần trong thang thuốc với liều lượng khoảng từ 5-7 gram. Liều lượng sử dụng cũng phụ thuộc vào cơ địa và tình trạng sức khỏe của từng người, đặc biệt là phụ nữ mang thai. Trước khi sử dụng, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Nhật Thanh
