Cây tam phỏng, một loại hoa cây cảnh đẹp mắt, khi cây ra hoa và đậu quả, những chùm quả lung linh như những chiếc đèn lồng đu đưa trong gió, gợi lên nhiều cảm xúc trong chúng ta. Nhưng điều đặc biệt hơn cả là loài hoa cây cảnh này lại có những công dụng hay trong việc điều trị nhiều chứng bệnh thường gặp trong cuộc sống hiện nay.
Tầm phỏng – một thảo dược quý
Tên khác của cây tam phỏng còn gọi là tầm phỏng, xoan leo và tên khoa học là Cardiospermum halicacabum L, thuộc họ bồ hòn. Cả lá và thân rễ của cây đều dùng để làm thuốc. Tính vị của cây tam phỏng là cay và đắng. Công dụng chính của cây tam phỏng là điều trị viêm nhiễm như viêm đường tiểu, viêm thận, mụn nhọt và ngứa ngoài da. Gần đây, cây còn được sử dụng làm thuốc hạ đường huyết, hạ sốt, mát gan giải độc và bảo vệ chức năng gan.
Mô tả cây thuốc
Cây tam phỏng có dạng thân dây nhỏ, tương tự như dây mướp đắng, lá chét giống lá xoan (Do đặc điểm này, cây còn được gọi là cây xoan leo). Quả tam phỏng có hình dạng nang, phồng ba cạnh như cái đèn lồng, và cũng chính vì đặc điểm này mà cây mới có tên gọi tam phỏng (Tam = ba, phỏng = phồng lên).
Phân bố và thu hái
Cây mọc hoang ở nước ta, tuy nhiên ngày nay cây này hiếm gặp. Một số gia đình cũng trồng cây tam phỏng để làm cảnh, nhưng không phổ biến. Thường thì người ta thu hái cây vào mùa hè, bởi đây là thời gian cây phát triển mạnh, tươi tốt và có nhiều lá non xanh. Người ta thường cắt những dây xanh non, không quá già, sau đó cắt ngắn và phơi khô để bảo quản dùng dần.
Thành phần hóa học
Trong thân và lá của cây tam phỏng có chứa chủ yếu phenol, tannin và saponin.
Quả tam phỏng – cây xoan leo
Công dụng của cây tam phỏng
Cây tam phỏng đã được sử dụng trong dân gian để điều trị nhiều bệnh như viêm tiết niệu, viêm bàng quang, viêm thận cấp, tiểu đường, huyết áp cao, mát gan giải độc, bảo vệ gan, giảm mụn nhọt và hạ sốt.
Cách dùng cây tam phỏng
- Viêm tiết niệu, viêm bàng quang và viêm thận cấp: Dùng 30g tam phỏng khô, rửa sạch. Sắc với khoảng 1,2 lít nước, đun cạn để lấy khoảng 800ml nước sắc uống hàng ngày.
- Tiểu đường và huyết áp cao: Dùng 50g tam phỏng khô đun với 1,5 lít nước. Đun cạn lấy 1 lít nước uống trong ngày (Có thể dùng nước sôi pha hãm như pha trà tươi để uống).
- Thanh nhiệt giải độc, bảo vệ gan, giải rượu: Dùng 60g cây khô pha hãm như trà để uống hàng ngày.
- Điều trị mụn và hạ sốt: Lấy 50g cây khô pha như trà uống hàng ngày. Đây là cách điều trị mụn đơn giản, đặc biệt là mụn bọc, mụn lứng và mụn trứng cá.
Một số nghiên cứu về cây tam phỏng
Có nghiên cứu đã xác định được hoạt động bảo vệ gan và hoạt động hạ đường huyết, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường và hạ huyết áp của chiết xuất từ cây tam phỏng. Nghiên cứu này đã được tiến hành trên chuột Wistar ở Ấn Độ.
Một công trình nghiên cứu khác của Đài Loan xác định được đặc tính chống oxy hóa và chống viêm của chiết xuất từ cây tam phỏng. Trong thử nghiệm chống viêm, chiết xuất etanolic từ cây tam phỏng đã ức chế sự phát triển của phù chân ở chuột do-carrageenan.
Lưu ý
Cây tam phỏng là một loại thảo dược có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, hiện chưa có đủ thông tin về việc sử dụng cây tam phỏng cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Vì vậy, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ không nên tự ý sử dụng cây tam phỏng.
Tham khảo: www.lrc-hueuni.edu.vn
