Cây Sả, một trong những loại cây thảo mộc quan trọng trong y học cổ truyền, không chỉ có vẻ đẹp hấp dẫn mà còn được ưa chuộng với những công dụng hữu ích của nó. Với tên khoa học Cymbopogon citratus Stapf, cây sả thuộc họ Poaceae (Lúa).
Các đặc điểm và công dụng của Cây Sả
Cây Sả có thể cao từ 0,8-1,5m, mọc thành bụi, và có thân rễ trắng hoặc hơi tím. Lá của cây hẹp và dài giống như lá lúa, mép hơi nháp. Cụm hoa của cây gồm nhiều bông nhỏ không cuống. Đặc biệt, toàn cây phát ra mùi thơm đặc trưng của sả.
Cây Sả không chỉ có vẻ đẹp tự nhiên mà còn được sử dụng như một loại thảo mộc quý giá. Công dụng của cây Sả bao gồm:
- Giúp tiêu hóa, pha nước uống cho mát và tiêu.
- Thông tiểu tiện, ra mồ hôi, chữa cảm sốt.
- Có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm và chống viêm.
Phân bố, thu hoạch và chế biến
Cây Sả (Cymbopogon citratus) có khoảng 45 loài bản địa của vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới của Úc, Châu Phi và Châu Á. Ấn Độ là nước sản xuất sả lớn nhất. Thân của cây sả được sử dụng như một loại thảo mộc ẩm thực, đặc biệt là trong ẩm thực Đông Nam Á.
Cây Sả có thể được thu hoạch bất cứ lúc nào khi thân cây có đường kính 1,3 cm. Thu hoạch thân cây bằng cách cắt chúng ở mặt đất bằng một con dao sắc, hoặc bằng cách uốn cong và xoắn cuống.
Thành phần hóa học
Sả chanh chứa 1-2% tinh dầu màu vàng nhạt, thơm mùi chanh với thành phần chủ yếu là citral (65-85%), geraniol 40%. Với Sả Java, lá chứa khoảng 3,18-4,72% tinh dầu (so với trọng lượng tươi), thành phần hóa học chính là citronellal (32-45%), geraniol (12-18%), citronellol (11-15%). Tùy theo loài sả, thành phần của tinh dầu thay đổi và có giá trị khác nhau.
Những tác dụng tuyệt vời của Cây Sả
Theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền, cây Sả có nhiều công dụng chữa các bệnh như:
- Kháng khuẩn, kháng nấm và chống viêm.
- Chất chống oxy hóa và điều trị đau dạ dày và buồn nôn.
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiêu chảy, đường huyết và đau xương.
- Giảm cang thẳng, lo lắng và đau đầu.
Theo y học hiện đại
Theo nghiên cứu, tinh dầu sả có những tác dụng đặc biệt như:
- Chống côn trùng: Hỗn hợp tinh dầu sả và vanillin có khả năng chống muỗi đặc biệt hiệu quả.
- Chống nấm: Tinh dầu sả có khả năng tiêu diệt một số loại nấm gây ra các vấn đề sức khỏe.
- Kháng khuẩn: Tinh dầu sả có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và viêm nhiễm.
- Chống viêm: Sả có chứa citral, một hợp chất chống viêm.
- Chống oxy hóa: Tinh dầu sả chanh giúp săn các gốc tự do.
Cách sử dụng và liều lượng của Cây Sả
Cây Sả có nhiều cách sử dụng khác nhau, và dưới đây là một số cách sử dụng phổ biến:
- Lá và dầu có thể được sử dụng để làm thuốc.
- Một số người thoa trực tiếp sả và tinh dầu của nó lên da để trị nhức đầu, đau dạ dày, đau bụng và đau cơ.
- Bằng cách hít thở, tinh dầu của sả được sử dụng làm dầu thơm trị đau cơ.
- Trong thực phẩm và đồ uống, sả được dùng làm hương liệu.
- Trong sản xuất, sả được sử dụng làm hương thơm trong xà phòng và mỹ phẩm.
Những bài thuốc chữa bệnh từ Cây Sả
Cây Sả cũng được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh khác nhau, bao gồm:
- Bài thuốc chữa đau bụng, rối loạn tiêu hóa.
- Bài thuốc chữa đau bụng tiêu chảy.
- Bài thuốc chống trầm cảm.
- Bài thuốc giải cảm.
- Bài thuốc giúp giảm cân.
Lưu ý khi sử dụng Cây Sả
Khi sử dụng Cây Sả, có những lưu ý sau đây:
- Sả có thể gây dị ứng hoặc kích ứng da khi sử dụng tại chỗ.
- Tinh dầu sả không được sử dụng một lượng lớn khi dùng bằng miệng.
- Tinh dầu sả không an toàn khi hít phải.
- Trẻ em và phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tránh sử dụng tinh dầu sả.
Bảo quản Cây Sả
Để bảo quản Cây Sả, hãy để nó ở nơi khô ráo và thoáng mát.
Cây Sả, với vẻ đẹp tự nhiên và những công dụng tuyệt vời, là một lựa chọn tuyệt vời cho việc chăm sóc sức khỏe và sử dụng trong ẩm thực. Hãy khám phá và tận hưởng những lợi ích mà cây Sả mang lại cho bạn và gia đình.
Liên hệ với chúng tôi để biết thêm thông tin chi tiết. Đọc thêm tại www.lrc-hueuni.edu.vn.
