Cây công chúa, hay còn được biết đến với các tên gọi khác như ngọc lan tây, hoàng lan, cây dầu thơm (dân hoa kiểng Sa Đéc), thuộc họ Annonaceae với tên khoa học Cananga odorata (Lam.) Hook.F. & Thoms. Đây là một loài cây có vẻ đẹp quyến rũ và hương thơm dễ gây nghiện. Hãy cùng khám phá những điều thú vị về cây công chúa và công dụng của nó.
Phân bố và mô tả:
Cây công chúa thường được tìm thấy ở Đông Nam Á, có thể sống trong một phạm vi độ cao từ 1 – 800m so với mực nước biển. Loài cây này thích hợp với nhiều loại đất, từ đất sét đến đất cát pha sét, và không chịu ảnh hưởng của độ phèn hoặc độ mặn của đất.
Cây công chúa có thân cao khoảng 10 – 15m, tán tròn và có nhiều cành nhánh. Những cành non thường rủ xuống dài khoảng 2 – 3m. Vỏ cây màu xám trắng và nhẵn. Cây hoàng lan dễ cắt tỉa để tạo hình tán cây đẹp mắt.
Lá của cây công chúa mọc cách, xếp dọc trên cùng mặt phẳng. Chúng có màu xanh đậm, dài khoảng 18-20cm, rộng 3-5cm. Hình dạng lá tương tự như hình chữ nhật, đầu lá nhọn, gốc lá tròn. Mặt trên của lá láng mịn, trong khi mặt dưới có các gân nổi rõ.
Hoa của cây công chúa nảy sinh thành từng chùm, mỗi chùm chứa từ 6 – 12 bông hoa. Chúng mọc ở nách của lá, có 3 đài và 6 cánh, dài từ 6 – 8cm. Cánh hoa ban đầu mọc xoắn lại khi còn non, sau đó mềm và rủ xuống khi hoa trưởng thành. Hoa của cây công chúa có mùi thơm đặc trưng, chúng ban đầu có màu xanh lá mạ, sau đó chuyển sang màu vàng đậm và cuối cùng thành màu vàng nâu trước khi rụng. Hoa nở quanh năm.
Quả của cây công chúa được mọc thành từng chùm, khi còn non có màu xanh, còn khi chín thì có màu xanh đen hoặc nâu đen bóng. Hình dạng của quả có thể dài hoặc tròn, và chứa từ 6 – 12 hạt. Thịt quả khi chín có mùi thơm đặc trưng, hấp dẫn các loài thú nhỏ và chim.
Công dụng:
Cây công chúa có gỗ thớ mịn, nhẹ, màu hồng nhạt hơi vàng, tuy không bền nhưng vẫn được sử dụng để chế tạo guốc, thuyền ghe nhỏ, đồ trang trí, và là nguyên liệu chất đốt…
- Làm thuốc: Vỏ cây có tác dụng chữa đau bao tử, nhuận trường. Ở Java, hoa cây công chúa khô được sử dụng để trị bệnh sốt rét, còn hoa tươi dùng để chữa bệnh dời leo. Dầu chiết xuất từ hoa công chúa có thể giúp giảm các triệu chứng ngạt thở và huyết áp cao.
Vỏ cây có thể làm thành dây thừng.
- Nguyên liệu chế biến nước hoa, xà phòng và mỹ phẩm: Cây công chúa là nguyên liệu đầu tiên được sử dụng trong công nghiệp sản xuất nước hoa. Nó là thành phần chính trong nước hoa nổi tiếng Chanel#5 của Pháp. Dầu hoa công chúa kết hợp với dầu dừa có thể được sử dụng làm dầu gội đầu mà không gây dị ứng hay độc tố.
- Trồng làm cảnh quan: Cây công chúa có hình dáng đẹp, dễ tạo tán và ít rụng lá theo mùa. Hoa của cây có mùi thơm đặc trưng, làm cho cây rất thích hợp để trồng trong các đường phố, công viên, khuôn viên…
Kỹ thuật vườn ươm:
-
Thu hoạch hạt giống: Khi quả chín và chuyển sang màu nâu đen, bạn có thể thu hạt ngay dưới gốc cây hoặc hái lên cây. Chúng ta có thể tách phần thịt quả bằng cách bóp vỏ và thái hạt, sau đó phơi khô. Hạt có thể được bảo quản trong điều kiện khô ráo trong vòng 12 tháng.
-
Xử lý hạt giống và gieo ươm: Nếu muốn hạt nẩy mầm tự nhiên, hạt sẽ nẩy sau khoảng một tháng. Nếu muốn tăng tốc quá trình nẩy mầm, bạn có thể đun nước sôi và ngâm hạt trong đó, sau 3 – 5 ngày hạt sẽ nẩy mầm.
Hạt giống được gieo trực tiếp lên liếp gieo, chọn những cây mạnh mẽ và có ít nhất 4 lá để cấy vào túi bầu. Hỗn hợp để trong túi bầu bao gồm 70% đất trong vườn ươm, 30% phân xanh và tro trấu.
Khi cây còn nhỏ, hãy che ánh sáng cho cây khoảng 50% và sau đó loại bỏ giàn che khi cây đã ra ngoài vườn 2 tháng.
Nguồn: Chi cục Lâm nghiệp
Chúng ta đã cùng nhau khám phá vẻ đẹp và công dụng tuyệt vời của cây công chúa. Hãy trồng cây để trang trí, sử dụng chúng trong chế biến nước hoa và tận hưởng hương thơm ngọt ngào mà cây công chúa mang lại. Để biết thêm thông tin và tìm hiểu về các sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi, truy cập www.lrc-hueuni.edu.vn ngay hôm nay!
