Sâm đất – cây dược liệu quý mọc hoang
Sâm đất, một loại thực vật mọc hoang, có nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Lá và rễ (củ) sâm đất có tính dược liệu cao, được sử dụng trong chữa vàng da, thiếu máu, hen suyễn, gan và nhiều bệnh khác. Ngoài việc sử dụng làm thuốc, sâm đất còn được dùng để ngâm rượu. Cách ngâm rượu sâm đất rất đơn giản và không chỉ là một thức uống giải trí, mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Hãy cùng ngamruoitaybac.com tìm hiểu cách ngâm rượu sâm đất ngay dưới đây.
Cây sâm đất – cây dược liệu quý mọc hoang
Sâm đất là loại cây mọc tự nhiên. Trước khi được biết đến với các dược tính của củ sâm đất, lá sâm đất đã được người dân sử dụng làm thực phẩm và nấu ăn từ rất lâu. Rễ cây sâm đất có thể được ngâm rượu dùng ngay hoặc dùng sau khi khô.
Cây sâm đất dễ bắt gặp do cây mọc tự nhiên.
Tên khoa học: Boerhavia Diffusa L. (B. repens L.)
Họ: hoa phấn – Nyctaginaceae
Tên gọi khác: sâm quy bầu, sâm nam, sâm rừng…
Đặc điểm: Sâm đất là cây thân thảo, sống rất dai. Thân cao khoảng 50cm, mọc tỏa ra sát đất. Lá sâm đất có hình bầu dục, mặt lá có lông nhưng không nhiều. Lá mọc cân đối, mép lượn sóng. Cây thường ra hoa và quả từ tháng 4 đến tháng 6. Rễ xoắn, phình to thành củ, là bộ phận bổ dưỡng và được săn lùng nhiều nhất.
Đa dạng các loại sâm đất tự nhiên.
Các loại sâm đất phổ biến
Sâm đất có tới 3 loại khác nhau với các tên gọi và cách sử dụng khác nhau: thổ nhân sâm, mồng tơi và sâm nam. Thổ nhân sâm thường được dùng để ngâm rượu sâm đất. Mồng tơi thì phổ biến trong nấu ăn. Đây cũng là 2 loại sâm đất điển hình và được sử dụng nhiều nhất ở Việt Nam. Sâm nam hiếm và ít được sử dụng hơn.
Thành phần hóa học trong sâm đất
Theo Đông y, sâm đất có tính bình, vị ngọt và chứa hoạt chất pectin, chứa dẫn xuất phenolic. Sâm đất có hiệu quả trong hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể và bệnh ho. Ngâm rượu sâm đất cũng là cách sử dụng giúp phát huy tối đa hiệu quả của cây.
Có nhiều loại và hình dáng khác nhau của củ sâm đất.
Công dụng của cây sâm đất
Sâm đất thường được biết đến là thực phẩm hơn là dược liệu. Lá sâm đất có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, còn củ sâm đất chủ yếu được dùng để ngâm rượu. Sâm đất được sử dụng rộng rãi vì có nhiều công dụng tuyệt vời như:
- Hỗ trợ điều trị mụn nhọt
- Hỗ trợ điều trị sỏi thận
- Cải thiện tình trạng chóng mặt, mệt mỏi và choáng váng
- Bổ huyết, hỗ trợ điều trị kiết lỵ, táo bón
- Hỗ trợ điều trị chứng đi tiểu nhiều lần
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Để đạt hiệu quả cao nhất, người ta thường ngâm rượu sâm đất. Rượu sâm đất ngâm lâu có thể sử dụng và thường được nhiều người ưa chuộng.
Củ sâm đất có nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
2 Cách ngâm rượu sâm đất tại nhà
Ngâm rượu sâm đất không đòi hỏi quá nhiều công phu, chỉ cần sâm và rượu đã đủ để tạo ra một bình rượu ngon và bổ dưỡng. Cách thực hiện cũng rất đơn giản, nên thường người ta tự làm tại nhà thay vì mua các bình rượu sẵn. Rượu sâm đất đã ngâm sẵn thường đắt và không đảm bảo chất lượng.
Nguyên liệu để ngâm rượu sâm đất:
- 1kg củ cây sâm đất tươi
- 1kg củ cây sâm đất khô
- 5 lít rượu nếp trắng ngon để ngâm củ tươi
- 20 lít rượu để ngâm củ khô
- Bình thủy tinh hoặc chum sành
Sâm đất nên chọn những củ tươi, giòn, sáng màu không bị sâu bọ, nấm mốc. Củ càng to, tính dược liệu càng cao. Rượu nếp trắng từ 35 đến 40 độ là lý tưởng để ngâm. Nếu không có rượu nếp, bạn có thể dùng rượu tẻ, nhưng rượu thành phẩm có thể không ngon bằng. Không sử dụng các loại rượu khác.
Cách 1. Ngâm rượu sâm đất tươi
Bước 1: Sơ chế
- Rửa sạch củ sâm đất bằng nước, có thể dùng bàn chải nhẹ để làm sạch đất và bụi bặm.
- Có thể tráng qua một lượt với rượu và để ráo trước khi ngâm. Nếu củ sâm đất bị ướt, ngâm rượu sẽ làm hỏng rượu hoặc làm thay đổi hương vị.
Bước 2: Ngâm rượu
- Xếp củ sâm đất vào bình theo chiều thẳng đứng, đầu xuống dưới và thân lên trên để có thẩm mỹ.
- Đổ rượu vào bình ngâm rượu, sau đó đậy nắp kín và bảo quản ở nơi thoáng, khô và sạch.
- Rượu sâm đất có thể lấy ra sử dụng sau 3-6 tháng. Bạn cũng có thể ngâm lại 2-3 lần trước khi bỏ đi.
Cách 2. Ngâm rượu sâm đất khô
Bước 1: Sơ chế
- Rửa sạch củ sâm đất khô bằng nước và phơi khô để làm ráo nước. Thái thành từng lát mỏng, độ dày khoảng 0.5cm. Phơi khô trong 5-7 ngày.
Bước 2: Ngâm rượu
- Đun sâm đất khô với nước sôi từ 7 đến 10 phút, sau đó để nguội.
- Cho sâm đất vào bình và đổ rượu vào. Với 1kg sâm đất khô, cần ngâm cùng 20 lít rượu.
- Củ sâm đất tươi ngâm rượu sẽ tốt hơn. Bên cạnh cách ngâm mộc vị, bạn cũng có thể ngâm kết hợp với sâm cau.
Một số lưu ý để có bình rượu sâm đất ngon
Rượu sâm đất có cách ngâm khá đơn giản, nhưng để có một bình rượu ngon không phải dễ. Khi ngâm rượu sâm đất, cần lưu ý:
- Củ sâm phải là loại sâm tươi hoặc sâm được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh dưới 1 tháng.
- Củ sâm tươi khi ngâm nên để nguyên dạng, không cắt mỏng hoặc thái lát.
- Trong suốt 3-6 tháng ngâm, hãy thường xuyên kiểm tra rượu xem có bị ẩm hay không, có nổi váng hay xuất hiện hiện tượng lạ nào để kịp thời xử lý.
Ngâm rượu sâm đất có tác dụng gì?
Sâm đất có nhiều lợi ích và hỗ trợ chữa trị nhiều bệnh. Rượu sâm đất cũng mang lại những lợi ích tương tự. Một số công dụng của rượu sâm đất như:
- Bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng
- Lợi tiểu, nhuận phế
- Phòng chống suy nhược cơ thể
- Giúp ăn ngon miệng, ngủ sâu giấc
- Hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến xương khớp như sưng, viêm…
Giống như hầu hết các dược liệu khác, khi sử dụng rượu sâm đất, cần tuân thủ liều lượng và cách sử dụng đúng.
Cách sử dụng rượu sâm đất tốt nhất
Dù có nhiều công dụng với sức khỏe, nhưng cũng không nên lạm dụng rượu sâm đất. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng rượu sâm đất:
- Rượu chỉ nên sử dụng 2 lần mỗi ngày, mỗi lần không quá 50ml.
- Nên uống rượu trong bữa ăn, không uống khi đói.
- Có thể pha thêm mật ong để dễ uống hơn.
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng loại rượu này.
- Khi sử dụng quá nhiều, có thể gây ra hiện tượng ra nhiều mồ hôi hoặc gây nôn nao khó chịu.
Các bài thuốc từ cây sâm đất
Ngoài việc ngâm rượu sâm đất, cây sâm đất còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc. Nếu không thích hoặc không thể sử dụng rượu sâm đất, bạn có thể áp dụng những cách sử dụng sau:
Sâm đất hỗ trợ điều trị tiêu chảy
- 15g-30g sâm đất
- 15g đại táo
Rửa sạch sâm đất và đại táo, sau đó đun sôi cùng 1-1,5 lít nước. Sử dụng như nước lọc và uống trong ngày. Sử dụng thường xuyên cho đến khi tình trạng bệnh chuyển biến.
Sâm đất hỗ trợ điều trị chứng tiểu tiện nhiều lần
- 50g rễ cây kim anh
- 60g sâm đất
Đun cùng 550ml nước với lửa nhỏ. Khi nước sôi còn một nửa thì tắt bếp, lấy nước. Chia thành 2 lần uống mỗi ngày, mỗi lần 1 thang và sử dụng liên tục trong 5 ngày để thấy hiệu quả.
Chữa táo bón bằng cây sâm đất
- 30g lá vông non
- 30g vừng đen rang nổ
- 30g lá sâm đất
- 20g lá thiên lý non
- 20g rễ đinh lăng
Rửa sạch các nguyên liệu và nấu ăn. Có thể sử dụng mỗi ngày cho đến khi triệu chứng táo bón giảm đi.
Sâm đất hỗ trợ điều trị bệnh kiết lỵ
- 100g lá cỏ sữa
- 100g lá sâm đất
- 20g cỏ nhọ nhồi (nếu đi nhiều lần trong ngày)
Nhừ các nguyên liệu trên cùng 400ml nước cho đến khi cạn còn 100ml. Tắt bếp, lấy nước và chia thành 2 lần uống mỗi ngày. Bài thuốc này nên uống khi nóng.
Sâm đất bổ máu, bổ huyết
- 20g sâm đất
- 12g liên nhục, ý dĩ, thục địa và hoài sơn mỗi vị
- 10g mạch môn, đương quy và bạch truật
- 8g ngưu tất và 6g táo nhân
Nấu nước thuốc từ bạch truật, mạch môn, hoài sơn và táo nhân, sau đó uống trong ngày.
Hỗ trợ chữa cao huyết áp bằng sâm đất
Cách làm bài thuốc này đơn giản như cách ngâm rượu sâm đất. Đun 12g sâm đất với nước và uống thay trà hàng ngày. Trà sâm đất giúp điều hòa đường huyết, cholesterol trong máu, giữ gìn sức khỏe và sự dẻo dai.
Giải độc gan, chữa bệnh gan nhờ sâm đất
Cách sử dụng cây sâm đất để nấu trà uống hàng ngày không chỉ giúp hạ huyết áp, mà còn giúp giải độc gan và chữa bệnh gan. Ngoài cách dùng này, có thể dùng lá nấu canh hoặc tán bột để sử dụng.
Ngâm rượu sâm đất và rất nhiều cách khác để sử dụng cây sâm đất đều mang lại hiệu quả cao khi sử dụng đúng cách. Bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để đảm bảo sử dụng liều lượng và cách sử dụng tốt nhất, nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.
Nếu bạn thấy việc chuẩn bị các nguyên liệu phức tạp, hãy thử ngâm rượu sâm đất và sử dụng hằng ngày. Chúc bạn thành công.
