Chào các bạn! Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một loại rau vừa ngon vừa có tác dụng giải độc cơ thể – Rau Mảnh Bát. Đặc biệt, rau này còn có tên gọi khác như Bát bát, Hoa bát, Dây bình bát, Dưa dại và Dây miểng bát. Khoa học gọi là Coccinia cordifolia (L.) Cogn, thuộc họ Bí (Cucurbitaceae).
Đặc Điểm Và Sinh Thái
Rau Mảnh Bát là một loài cây nhỏ nhẵn và mảnh, thường leo cao và có thể dài tới 5m. Rau có lá hình tim, mọc so le và có cuống dài, khía 5 thùy nông. Hoa của cây đực và cây cái giống nhau, mọc đơn độc hay xếp hai cái một ở nách lá. Khi chín, quả của rau có màu đỏ và chứa nhiều hạt. Rau Mảnh Bát có khả năng ra hoa và kết quả quanh năm.
Loài này được phân bố ở Ấn Độ, Nam Trung Quốc, Việt Nam, Malaysia và nhiều nơi khác. Rau mọc hoang trên nương rẫy, ở rào, lùm bụi từ vùng thấp tới vùng cao 1500m trên toàn quốc. Điều đặc biệt là ta có thể thu hoạch các bộ phận của cây Rau Mảnh Bát quanh năm.
Công Dụng Và Chế Biến
Rau Mảnh Bát được sử dụng như một loại rau ăn trong các món ăn. Ngoài ra, dân gian còn sử dụng củ Mảnh Bát ngâm rượu và bóp ngoáy để chữa các bệnh sưng đau hoặc các khớp bị viêm. Mảnh Bát còn được phối hợp với các loại thảo dược khác như Bùm sụm, Cỏ mần trầu, Dền gai để trị huyết áp.
Theo sách cổ Vệ sinh yếu quyết, Hải Thượng Lãn Ông sử dụng rễ củ của cây Rau Mảnh Bát để chữa trúng độc. Cách làm đơn giản, chỉ cần lấy rễ củ tươi, rửa sạch, giã nát và vắt lấy nước cốt uống hoặc rễ phơi khô, thái nhỏ, sắc với nước để uống.
Theo kinh nghiệm dân gian, lá Mảnh Bát tươi khi giã nát và thêm nước, có thể đắp trực tiếp lên da để chữa mụn nhọt, lở loét, hoặc các vết cắn do rết hoặc côn trùng. Hạt của Mảnh Bát nghiền nát, trộn với dầu dừa và bôi hàng ngày sẽ giúp chữa lành các vết ghẻ.
Ngoài ra, cây Mảnh Bát có thể được sử dụng trong một số bài thuốc. Ví dụ như phối hợp với cây Chùm ngây và Cam thảo dây để chữa đái rắt hoặc bí đái. Để trị trĩ, ta có thể sử dụng lá Mảnh Bát kết hợp với rau Diếp cá tươi, hoa Mào gà và xơ Mướp đốt tồn tính.
Trồng Và Chăm Sóc
Thời vụ trồng Mảnh Bát từ tháng 2 đến tháng 9, nhưng trong suốt năm cũng có thể trồng được. Rau Mảnh Bát ưa đất tốt, giàu mùn, tơi xốp và thoát nước tốt. Vì vậy, chúng ta nên chọn đất cao ráo, nhẹ pha cát như đất phù sa ven sông, suối. Nếu trồng ở đất bãi hoặc đất vườn, chỉ cần cày bừa, lên luống rộng 1m, luống nổi cách mặt đất từ 20-30cm và giữa các luống có rạch thoát nước và đi lại rộng 30-40cm.
Để gieo trồng Mảnh Bát, chúng ta có thể ngâm hạt trong nước ấm, sau đó ủ trong khăn ẩm cho nứt nanh và gieo trực tiếp lên hố hoặc gieo vào bầu chăm sóc thành cây giống cứng cáp trước khi trồng. Khoảng cách giữa các hố trồng từ 0,8-1m và mỗi hố bón 1-2kg phân chuồng hoai. Nếu gieo hạt, mỗi hốc gieo 2-3 hạt, sau đó chỉ giữ lại một cây khỏe mạnh để trồng và nhổ bỏ những cây yếu hoặc không mọc.
Khi cây Mảnh Bát bén rễ và hồi xanh, ta nên tưới cây 7 ngày/lần bằng nước phân chuồng pha loãng. Đồng thời, cắm choái cho cây leo và cắt bỏ cỏ xung quanh. Khi cỏ đã bò lên và phủ kín các choái, ta có thể thu hoạch ngọn cây và lá non để dùng làm rau và kích thích xung hóa chồi.
Đây là một loài cây phổ biến tự nhiên và dễ trồng. Rau Mảnh Bát không chỉ có giá trị chữa bệnh mà còn là một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng. Hi vọng rằng thông qua bài viết này, các bạn sẽ có thêm thông tin hữu ích về loài rau này.
Nguồn: Rau rừng Việt Nam
Để biết thêm thông tin về cây Mảnh Bát và các loại rau khác, hãy truy cập vào trang web www.lrc-hueuni.edu.vn
Hãy cho chúng tôi biết nếu bạn đã từng thử ăn món nào chứa rau Mảnh Bát và cảm nhận thế nào nhé!