Canh châu, một loại cây thường được trồng làm cảnh, lại được dân gian biết đến là cây có tác dụng giải khát và đề phòng bệnh sởi. Điều đặc biệt hơn, cây Canh châu còn có công dụng điều trị sởi hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cây Canh châu và cách sử dụng nó.
Tìm hiểu chung về cây Canh châu
Mô tả dược liệu
Canh châu, được gọi là Sơn minh trà, Kim châu, Tước mai đằng trong tiếng dân gian, thuộc họ Táo ta (Rhamnaceae). Đây là một loại cây nhỏ, dạng bụi, phân cành nhiều. Cây có cành non mềm, màu xám nhạt, lá mọc so le, hình bầu dục hay hình trái xoan. Cụm hoa của cây Canh châu thường mọc thành bông ở đầu cành hoặc kẽ lá, có màu trắng. Quả của cây nhỏ, hình cầu, màu đen hoặc tím nhạt. Toàn bộ cây có lông nhỏ.
Phân bố sinh thái
Canh châu thích sáng và ẩm, thường mọc trong các lùm bụi ven đồi, bờ nương rẫy hoặc quanh làng. Cây được trồng và mọc hoang ở các địa phương thuộc miền Bắc và miền Trung Việt Nam, và cũng phân bố nhiều ở miền Nam Trung Quốc.
Bộ phận dùng
Cả quả và lá của Canh châu có thể được sử dụng. Quả cây có thể ăn và được dùng như một loại trái cây thông thường. Lá và cành thì thường được thu hái vào mùa xuân hạ, và rễ thì thu hái vào mùa đông.
Thành phần hóa học
Nghiên cứu về Canh châu đã phát hiện ra rằng trong cây này chứa nhiều hoạt chất, bao gồm friedelin, acid syringic, daucosterol, acid glucosyringic, taraxasterol.
Tính vị theo Y học cổ truyền
Theo Y học cổ truyền, Canh châu có vị đắng, hơi chua, tính mát, và có tác dụng lương huyết, thanh nhiệt, giải độc.
Công dụng của cây Canh châu
Canh châu đã được sử dụng làm thuốc từ lâu đời. Được biết rằng cây này có thể chữa sưng mặt, ban sởi, tắc tia sữa, lở loét, vết thương, sai khớp, bong gân, mụn nhọt. Liều dùng là 10 – 20g sắc uống mỗi ngày.
Ngoài ra, Canh châu còn có thể được sử dụng ngoài, như làm nước tắm hoặc giã đắp. Cây cũng có thể được dùng để nấu nước uống thay trà, giải khát, và đề phòng bệnh sởi. Với vị đắng và tính mát, Canh châu có nhiều công dụng quý trong việc phòng ngừa bệnh sởi, chữa lở ngứa mụn nhọt, và làm lành vết thương miệng.
Chú ý: Người bị tỳ vị hư hàn và đại tiện lỏng không nên sử dụng cây Canh châu. Phụ nữ mang thai cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Một số bài thuốc từ cây Canh châu
Dưới đây là một số bài thuốc dân gian sử dụng Canh châu:
Chữa trẻ em sưng mặt, ban da, bị bệnh sởi, sốt ho khát nước
Canh châu (cành và lá) 20g, Tầm gửi cây khế 18g, Sắn dây 12g, Cam thảo dây 8g, Hương nhu 8g, Hoắc hương 8g.
Các vị trên được rửa sạch và sắc với 200ml nước. Mỗi lần dùng 100ml, ngày dùng 2 lần. Áp dụng trong vòng 10 ngày và dùng lá Canh châu nấu nước tắm hằng ngày.
Chữa sởi chậm mọc
Rễ Canh châu 30g, thái mỏng. Đổ thêm 500ml nước vào sắc còn 300ml. Mỗi lần dùng 100ml, ngày dùng 3 lần.
Chữa lở ngứa, mụn nhọt
Canh châu 24g, Hạ khô thảo 20g, Bồ công anh 20g, Rễ cỏ xước 20g, Lá đơn đỏ 10g.
Rửa sạch các dược liệu và sắc với 200ml nước còn 100ml. Mỗi lần dùng 50ml, ngày dùng 2 lần. Áp dụng trong vòng 5 ngày.
Chữa vết thương lâu liền miệng
Lá canh châu, lá thồm lồm (lượng bằng nhau), đinh hương một nụ.
Rửa sạch các dược liệu, giã nát và đắp vào vết thương. Thực hiện cho đến khi vết thương đã liền miệng.
Bài thuốc trị trẻ nhỏ lên canh châu
Canh châu 12 – 16g. Cho dược liệu vào nồi, đổ vào khoảng 300 – 400ml nước sắc còn 200ml. Mỗi lần uống 100ml, ngày dùng 2 lần. Áp dụng trong 1 – 2 ngày.
Trà giúp giải khát và phòng ngừa sởi
Dùng Canh châu và Lá vối. Sắc lấy nước uống hằng ngày.
Canh châu, cây thảo dược tốt cho sức khỏe, rất phù hợp để phòng ngừa bệnh sởi và chữa trị nhiều vấn đề sức khỏe khác. Bài viết đã cung cấp thông tin chi tiết về cây Canh châu và cách sử dụng. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng.
Bác sĩ Phạm Thị Linh
